Aan de achterkant van de Sint-Maartenskathedraal staat een Keltisch kruis. Een tekst in het Engels, het Iers en het Frans op de sokkel verwijst naar de Ierse aanwezigheid in de Ypres Salient. "In Memory of thoes men of Munster who died fighting for freedom. A tribute erected by the people of the province and Cork its capital city."
Het Ierse kruis, officieel het Munster war memorial, aan de achterzijde van de Sint-Maartenskathedraal in Ieper was het eerste monument dat na de oorlog werd opgericht in de saillant van Ieper. Vanuit historisch oogpunt is het een bijzonder belangwekkend monument.
7 juli - 8 augustus 1924
Na het beëindigen van de Ierse onafhankelijksoorlog (Anglo-Irish Treaty, december 1921) en van de Ierse burgeroorlog die daarop volgde, werd Ierland een Vrijstaat (6 december 1922). Dat betekende dat 26 van de 32 counties van het Ierse eiland als onafhankelijk dominion in het Britse gemenebest werden opgenomen. Zes counties in het noordoosten van de provincie Ulster bleven integraal deel van het Verenigd Koninkrijk uitmaken. Op 28 december 1937 werd met het aannemen van een nieuwe grondwet, Ierland de facto een onafhankelijke staat los van Groot-Brittannië. Tot dan echter was Ierland voor buitenlandse aangelegenheden afhankelijk van de regering in London. Dat betekende bv. dat Ierland in Brussel een vertegenwoordiger van de Vrijstaat had, maar die was ondergeschikt aan de Britse ambassadeur.
Op 7 juli 1924 werd het monument zonder diens instemming ingehuldigd door Count Gerald O'Kelly de Gallach, de eerste vertegenwoordiger van de Vrijstaat, en door General Sir Bryan Mahon, CO van de 10th (Irish) Division in Gallipoli, en een verkozen lid van de Seanad van de Vrijstaat. Dat Count de Galagh het uitlokte is zeer waarschijnlijk. Het monument werd pas begin augustus 1924 voltooid met het plaatsen van het Keltische kruis, maar dat weerhield er Count de Galagh niet van om de sokkel in te wijden op 7 juli.
Twee jaar later, in juli 1926, zou het
16th (Irish) Divisional Memorial in Wijtschate worden ingehuldigd door General Sir William Bernard Hickie, CO van de 16th (Irish) Division van 1916 tot 1918. Count Kelly de Gallach en generaal Mahon waren er ook aanwezig, net als de Britse ambassadeur. Alle diplomatieke plooien waren weer gladgestreken.
De soldaten van Munster en van Cork
Met het monument worden alle militairen van de provincie Munster herdacht die stierven (terwijl ze vochten voor de vrijheid'. Er staat niet bij welke vrijheid. Vermits het werd opgericht door burgers van Munster en in het bijzonder van de hoofstad Cork, mogen we aannemen dat het zowel om de 'vrijheid van kleine naties' gaat - een van de slogans waarmee men in Ierland voor de oorlog rekruteerde - als voor de eigen vrijheid van het Ierse eiland. Cork en Munster behoorden tot de meest rebelse delen van het eiland. Dit betekende echter niet dat er geen grote groepen soldaten uit Munster vertrokken naar de oorlog. In 'A
Great Sacrifice. Cork servicemen who died in the Great War' beschrijven samenstellers Gerry White en Brendan O'Shea hoe vele duizenden dienst namen en ook sneuvelden in Gallipoli, aan het westelijk fornt of op zee.