Geallieerd doel: Doorbreken van de Duitse linies om de duikboothavens Oostende en Brugge te veroveren.

Planning:

• Inleidend Brits bombardement met 2200 geschutsstukken gedurende 10 dagen
• Eerste fase: verovering van de heuvelkam Geluveld - Westrozebeke
• Tweede fase: opmars tot de spoorlijnen Roeselare - Torhout - Diksmuide
• Derde fase: offensief in de richting van Brugge en de kust in samenwerking met (1) Britse amfibie-troepen tussen Middelkerke en Nieuwpoort en (2) het Britse IV Leger vanuit Nieuwpoort en (3) het Belgisch leger vanuit Diksmuide.

Frontbezetting:
Bij de geallieerden: Opperbevelhebber Douglas Haig

• Langs de kust : Brits IV Leger (Rawlinson)
• Van Nieuwpoort tot Drie Grachten : Belgisch Leger (Koning Albert)
• Van Drie Grachten tot Boezinge : Frans I Leger (Anthoine; 6 divisies waarvan er 2 aan het offensief deelnamen)
• Van Boezinge tot aan kanaal naar de Leie bij Hollebeke : Brits V Leger (Gough)
• Van Hollebeke tot de Leie : Brits II Leger (Plumer)
• Samen 28 divisies (12 000 man/divisie; 8 tanks/divisie (tank = rijdende bunker); 3 064 kanonnen)

Bij de Duitsers: IV Duits Leger (Sixt von Armin)

• Kust tot Schore : Gruppe Nord (von Schröder)
• Schore tot spoorweg naar Langemark : Gruppe Dixmuden (XIV Legerkorps; de Beaulieu)
• Spoorweg naar Langemark tot 't Hooghe : Gruppe Ypern (III Beierse Legerkorps; von Stein)
• Meenseweg tot aan de Leie : Gruppe Wytschaete (IX Reservekorps; Dieffenbach)
• Samen 17 divisies (6 750 man/divisie; honderden bunkers; 1 162 kanonnen)

De geallieerden hadden dus ongeveer driemaal zoveel manschappen en artillerie als de Duitsers.

Tactiek:

• Britten: Elke infanterie-aanval wordt voorafgegaan door langdurige artilleriebeschietingen.
• Duitsers: De voorste linies worden dun bemand, "Eingreif-Divisionen" houden zich achter de bunkerlinies klaar om de voorste linies te bemannen van zodra de artillerie-beschietingen stoppen en de vijandelijke infanterie van start gaat.

7.1. De eerste fase (31 juli - 28 augustus)

Doel: Aanvallen van het Frans I Leger vanuit Boezinge en van het Brits V Leger vanuit Ieper na 10 dagen van artilleriebombardementen.

7.1.1. De slag bij Pilkem (31 juli - 2 augustus)

• Verovering van Bikschote door de Fransen.
• Britse veroveringen : Pilkem, 't Hooghe, Bellewaerde, Hollebeke
• Britse veroveringen die achteraf weer werden prijsgegeven : Langemark, St.-Juliaan, 's Graventafel, Westhoek

Opmerking : Drie tankkerkhoven: St.-Juliaan, Frezenberg en Zandberg

7.1.2. Verovering van de Westhoek (10 augustus)

• Verovering van Westhoek (Zonnebeke)
• Mislukte aanval tegen Geluveld

7.1.3. De slag bij Langemark (16 - 18 augustus)

16 augustus

• Het I Frans Corps bereikt Drie Grachten en de St.-Jansbeek.
• Britse veroveringen: Fortuinhoek
• Britse veroveringen die achteraf weer werden prijsgegeven : Langemark, Keerselare, Nonnebossen en Polygoon

22 augustus

• Tanks raken tot aan Keerselare

23 augustus

• Tankaanvallen aan de Meenseweg tot Zandberg: verzonken
• Tankaanvallen aan de weg Keerselare-Poelkapelle: verzonken

Einde eerste fase:
Troepenwijzigingen Duitsers:

• Het XIV Legerkorps (Gruppe Dixmuden) wordt op 23 augustus vervangen door het Gardekorps (Marschall)
• Het III Beiers Korps (Gruppe Ypern) wordt op 10 september vervangen door het Gardekorps (Dohna-Schlobitten)

Troepenwijzigingen Britten:
Op 28 augustus geeft Haig het bevel om alle acties te stoppen tot het II Leger van Plumer klaar is. De resultaten van het V leger (Gough) waren als onvoldoende beoordeeld. Plumer stuurt zijn ANZAC-troepen (2 legerkorpsen bestaande uit 5 Australische divisies en 1 Nieuw-Zeelandse divisie) op 18 september om een sector te bezetten vanaf het kanaal naar de Leie tot aan de spoorweg Ieper-Roeselare.
 

7.2. De tweede fase (20 september - 12 oktober)

Wijziging in de Britse taktiek: Plumer laat de artillerie nog meer beschietingen uitvoeren. In plaats van massale frontaanvallen komen er lokale aanvallen met een beperkt doel.

7.2.1. De slag bij de Meenseweg (20 - 25 september)
Britse veroveringen: Rose Farm (ten westen van Poelkapelle), Wurst Farm (ten noorden van 's Graventafel), Bremen Redoubt, Wilhelmstellung bij de Hanebeek, Nonnebossen, hoek Polygoonbos, 't Kantientje (Meenseweg), Herenthage.

7.2.2. De slag bij het Polygoonbos (26 september - 3 oktober)

• Britse veroveringen: Schuler-Farm en de hoogte bij 's Graventafel, Dochy-Farm en de Passendalebeek, Centrum van Zonnebeke, Polygoonbos en de "butte"
• De Anzac-troepen nemen een sector over ten noorden van de spoorweg te Zonnebeke (28 september).
• De Duitsers voeren drie nieuwe divisies aan voor de omgeving van Zonnebeke en wijzigen hun taktiek. Ze brengen ook meer manschappen in de voorste linies om bij een infanterie-aanval meteen te kunnen reageren.

7.2.3. De slag bij Broodseinde (4 oktober)

• Britse veroveringen : Poelkapelle, Lekkerboterbeek, 's Graventafel, Tyne Cot, Broodseinde, Molenaarselst, Noordeindhoek (weg naar Beselare), Reutel, Polderhoek.
• Zeer hoge verliezen in beide kampen !
• Plumer en Gough stellen op 7 oktober aan Haig voor om het offensief te stoppen. Haig wil echter 2 vaste wegen : één naar Passendale en één naar Westrozebeke.

7.2.4. De slag bij Poelkapelle (9 oktober)

• Franse veroveringen: Mangelare, Veldhoek en rand van Houthulstbos.
• Britse veroveringen: Koekuit en herovering Reutel
• Mislukte Britse aanvallen: Vijfwegen, oosten van Poelkapelle, Wallemolen, Passendale, Nieuwmolen.
• De hele frontbreedte tussen Diksmuide en Armentières wordt op 11 oktober met Yperiet bestookt gedurende twee uur.

7.2.5. De eerste slag bij Passendale (12 oktober)

• Alle aanvallen worden afgeslagen : Houthulstbos, Schaapbalie, oosten van Poelkapelle, Wallemolen, Bellevue-hoogte, Ravebeek, Drogenbroodhoek.
• Op 13 oktober geeft Haig het bevel om het offensief weer tijdelijk te stoppen en te wachten op beter weer en op de komst van de Canadezen die de Anzacs moeten aflossen voor de aanval op Passendale (= oorspronkelijk het eerste aanvalsdoel bij het begin van het offensief op 31 juli !).
• De Duitsers richten een "Gruppe Staden" op tussen de "Gruppe Dixmude" en "Gruppe Ypern".
• De Duitsers trekken op 16 oktober van de Broodseinde achteruit tot Drogenbroodhoek. De Australiërs volgen echter niet.
• Het Canadese Corps neemt tijdens de nacht van 17 op 18 oktober het front van het II Anzac-corps over.
   

7.3. De derde fase (26 oktober - 10 november)

7.3.1. De tweede slag bij Passendale

26 oktober

• Fransen veroveren Merkem en rukken op tot het Houthulstbos. De Duitsers vrezen ingesloten te worden achter de Blankaart en ontruimen deze sector.
• Belgen steken de IJzer over en ontmoeten de Fransen bij Luyghem-molen.
• Britten en Canadezen blijven ploeteren in de moerassen en valleien ten westen en zuiden van Passendale.

30 oktober

• De 3de Canadese Divisie bereikt de Goudberg (tussen Passendale en Westrozebeke).
• De 4de Canadese Divisie bereikt Crest-Farm (ten zuidwesten van Passendale).

31 oktober - 5 november
Haigh geeft een reorganisatiebevel: divisies worden afgelost en het XVIII Corps (van het leger van Gough) komt onder Plumers bevel. Gough heeft nog slechts een klein deel van de salient onder zijn bevel.

6 november

• De 1ste Canadese divisie bereikt de Mosselmarkt (in Passendale) en trekt nog verder tot aan de Westrozebekestraat.
• De 2de Canadese divisie bereikt de kerkpuinen van Passendale.
• Britse aanvallen tegen de Polderhoek en Geluveld worden afgeslagen.

8 november

• Plumer vertrekt naar Italië (na de slag van Caporetto). Rawlinson vervangt hem tot in december 1917.

10 november

• De Britten rukken nog een halve km verder op.

 

Resultaat van de gevechten tijdens de derde slag bij Ieper:

• De voorbereidende artilleriebeschietingen en de beschietingen tijdens de slag zelf, hadden het gevechtsterrein herschapen in één ontoegankelijk moerasgebied waar dorpen, boerderijen en wegen verdwenen waren.
• Van de drie fasen was slechts de eerste bereikt : er was weer de salient met op de top ervan nog een mini-salient : vanuit strategisch standpunt bekeken een nachtmerrie om te houden.
• Van de tweede fase kwam niets in huis.
• De geplande aanval van het Brits IV Leger langs de kust en de amfibie-operatie (3de fase) was door de Duitse aanval op de IJzermonding op 10 en 11 juli niet doorgegaan.
• Om de woorden van een Britse bevelhebber te gebruiken : "Boche is bad and boue is bad; but Boche and boue together ..." (Duitsers zijn slecht en modder is slecht; maar Duitsers en modder tesamen ...)
• Duizenden niet-ontplofte granaten bleven in de modder steken en zijn de oorzaak van de jaarlijkse "ijzeren oogst".
• Duizenden lijken bleven achter tussen ander verzonken materieel.
• Het moreel van de troepen aan weerszijden was sterk aangetast, desertie was het gevolg.

Bron: © Robert Missinne, Interreg 1995, Lessenreeks 1914-18