Gent-Wevelgem 2017 : terugblik naar één van de meest merkwaardige fenomenen uit de krijgsgeschiedenis.

Gent-Wevelgem In Flanders Fields trekt op zondag 26 maart 2017 opnieuw langsheen de Vlaamse Velden die ooit het decor waren van de Grote Oorlog. De wedstrijd maakt met haar parcours een eerbetoon aan de 600.000 slachtoffers die in de Westhoek vielen. Ter herdenking van de Kerstbestanden van 1914 wordt er een ommetje gemaakt door de Plugstreets in en rond Ploegsteert.

Het leven aan het Westfront in de winter van 1914 was bepaald geen pretje. De beide strijdende kampen (de geallieerden aan de ene zijde en Duitsland aan de andere zijde) hadden zich ingegraven, nadat de oorlog in een patstelling was beland. Het Noord-Europese landschap zag er toen heel merkwaardig uit: van de Noordzeekust tot aan de Zwitserse grens liepen twee tegenover elkaar liggende loopgravenstelsels met ertussen niemandsland en prikkeldraadversperringen. Aan beide zijden werden min of meer permanente voorzieningen aangebracht, zoals ondergrondse vertrekken, schuilplaatsen, kachels en latrines. Op Kerstavond in het jaar 1914 vroor het aan het Westfront. Er werden dan ook geen verdere offensieven verwacht.  De beide kanten probeerden er het beste van te maken.

De Duitsers begonnen als eersten Kerst te vieren, er werd gedronken en hier en daar verscheen een kerstboompje of een lampion boven de loopgraven. Ergens begon er een soldaat Stille Nacht, Heilige Nacht te zingen. De Britten vonden dat ze iets terug moesten doen en zongen ‘The First Noel’. De Duitsers applaudisseerden en zetten vervolgens ‘O Tannenbaum’ in, en zo ging het maar door.

De volgende dag, op Eerste Kerstdag, kwamen aan beide kanten van het front de soldaten hun loopgraven uit. In het volle zicht van de vijand werden velddiensten gehouden zonder dat er een schot werd gelost. Beide partijen zwaaiden naar elkaar en enkele moedige soldaten liepen het niemandsland in om elkaar te begroeten. Aanvankelijk vormden zich kleine groepjes, vervolgens steeds grotere, totdat op sommige plekken honderden soldaten bij elkaar stonden. Er werden handen geschud, men bood elkaar een vuurtje aan en wisselde geschenken uit: sigaretten, worsten en sigaren, ingeblikte hutsepot, tabak, en Londense kranten.

Op sommige plaatsen werden zelfs partijtjes voetbal gespeeld. De meest legendarische wedstrijd is die tussen de Britten en de Duitsers, in de wijk Saint-Yvon, in de buurt van Ploegsteert. De Duitsers wonnen met 3-2. Op 11 december 2014 werd door Michel Platini het UEFA Christmas Truce Monument ingehuldigd in Komen-Waasten.

Dit spontaan bestand was uiteraard zeer tot ongenoegen van de bevelvoerders. Het tastte de discipline aan, soldaten konden immers gaan denken dat de vijand ook maar een mens was. Het zorgvuldig opgebouwde vijandsbeeld moest koste wat kost in stand worden gehouden. Beide kanten vaardigden maatregelen uit om dit in de toekomst te vermijden. Desalniettemin waren er opnieuw verbroederingen tijdens Kerstmis 1915, echter op beperktere schaal. Opnieuw was de legerleiding razend. In de herfst van 1916 werden er orders opgesteld met opdracht tot executie voor wie verbroederde. Die winter en ook in die van 1917 was er van bestanden geen sprake meer. 

Toch was er in 1914 even vrede op aarde geweest. De geweren en kanonnen verstomden een moment. Even was er plaats voor het Kerstfeest, voor een beetje kameraadschap en menselijkheid.

Tijdens geen enkel ander conflict is er ooit sprake geweest van een dergelijke spontane toenadering tussen de belegerden. Het is en blijft één van de meest merkwaardige fenomenen uit de krijgsgeschiedenis.

“Zo werd de Kerstnacht in een broederlijke stemming gevierd. De Duitsers brachten fijne dingen mee. Ook wijn hadden ze volop. Onze soldaten konden er niets voor in de plaats geven. Toen het uur voorbij trok iedereen weer naar zijn loopgraaf en spoedig knetterde het geweervuur weer over Niemandsland. […]  Er werd een onderzoek ingesteld, de krijgsraad kwam er aan te pas en de postoverste werd ter verantwoording geroepen. Onderluitenant Naviau, een Waal, werd gedegradeerd. De soldaten liet men met rust.”
(Belgische soldaat Rik Reynaerts)

Een bijzonder ommetje - “Plugstreet 14-18 Experience”



Om tot bij deze historische plaatsen te komen, maakt het peloton een omweg over zogenaamde ‘Greenroads’ – wegen die met een speciaal procedé worden aangelegd en die water- en luchtdoorlatend zijn.

Deze half verharde wegen bestaan enkel uit harde natuursteengranulaten met een 100% natuurlijk bindmiddel. Dit bindmiddel wordt, wanneer er contact is met water, telkens opnieuw geactiveerd. Helemaal  ecologisch verantwoord dus. Meer informatie:  http://www.greenroad.be/nl/werkwijze

In het parcours zijn 3 Greenroads opgenomen, we noemen ze ‘Plugstreets’ naar het WO I belevingscentrum gebouwd in Ploegsteert: “Plugstreet 14-18 Experience”.  Ploegsteert werd door de Britten “Plugstreet” genoemd. Het centrum herinnert het strijden maar ook het lijden, de Britse en Duitse militaire verliezen, de onveiligheid van de bevolking  geconfronteerd met de bezetting, de uittocht en zoveel meer. Uitzonderlijke iconografische documenten illustreren de gevaarlijke en moeilijke samenleving van militairen en burgers. Andere documenten tonen ontspanning, vriendschap, verbroedering en de verassende Kerstvrede van december 1914,  in Saint-Yvon..

Dichtbij “Plugstreet 14-18 Experience” zijn er talrijke gemakkelijk toegankelijke herdenkingsplaatsen zoals het Britse Memorial van Ploegsteert  (voor de herdenking van 11.447 vermisten, gesneuveld aan de meer zuidelijke frontlijn), de Britse begraafplaatsen, de gedenkplaatsen en gedenkstenen en zo meer…

Hans De Clercq, sportief verantwoordelijke bij Gent-Wevelgem: "Als WorldTour Tier 1 wedstrijd genieten wij een enorme uitstraling. Gent-Wevelgem In Flanders Fields wordt wereldwijd uitgezonden, van Noorwegen tot Australië, van Mexico tot  Thailand. Door de Plugstreets mee op te nemen in het parcours wordt er opnieuw gestreden, zij het dan gelukkig met de fiets. Daarnaast brengen wij hommage aan de slachtoffers en kan de televisiekijker op gepaste wijze de gesneuvelden gedenken. Wij willen dan ook de link zijn tussen de sport anno 2017 en het spijtige verleden van 100 jaar geleden. ‘Laten we nooit vergeten hoe zij voor ons streden!’

Plugstreets

‘Het gaat hier over 3 stroken, halfverharde wegen of anders genaamd Green Roads, met een totale afstand van 5,2 kilometer. De eerste twee stroken zijn licht hellend en bevinden zich in open vlakten waar de wind vrij spel zal hebben. Aan de ingang van de 2de strook ligt het Christmas Truce Monument dat de symboliek van de Kerstbestanden in 1914 weergeeft.’

‘Het inpassen van deze strook tussen de twee Kemmelbeklimmingen, zal voor bijkomende nervositeit zorgen. Er zal minder mogelijkheid zijn om te recupereren. De wedstrijd zal hier niet ‘gewonnen’,  worden, maar het kaf zal verder van het koren worden gescheiden’.

Concrete parcourswijziging

De eerste Kemmelberg beklimming ligt achter de rug. 14 km verder en na passages voorbij de Monteberg, het dorpje Wulvergem met diverse Britse begraafplaatsen en de hillies Kraaiberg en Mesenberg, bereikt het peloton Mesen. Voorbij de indrukwekkende Ierse vredestoren wijzigt het parcours. Eens op grondgebied van Ploegsteert rijden we heel toepasselijk de Bondgenotenweg in. Net voorbij ‘Irish Farm’ aan de linkerkant begint  ‘Plugstreet 1’.

Plugstreet 1 is de Hutteberg, ook gekend als Hill 63. Een strategisch uitkijkpunt op de heuvelkam van Mesen en het achterliggende Heuvelland. Onder de Hutteberg liggen de Catacomben, een enorme dug-out met 19 gangen, 1.200 ligbedden en éénrichtingsverkeer. De sportieve zone is 2,1 km lang en bestaat uit een hillie en in de afdeling een verraderlijke chicane, vlakbij de ruïnes van het vernielde Breuvart kasteel, voormalige observatiepost van de Britten.

Na 800 meter asfalt wordt de “Plugstreet 2” bereikt, aan het Kerstbestand wordt rechts ingedraaid:  Mud Lane genoemd in WO I, nu gelukkig een halfverharde weg met vlakbij 6 Britse begraafplaatsen. Aan deze weg ligt ook een aandenken aan de Britse vermaarde rugbyspeler Ronald Poulton Palmer. Na 1,3 km rijden we opnieuw de hoofdweg op.

250 meter verder werpt het indrukkwekkende Britse Memorial zijn schaduw op het peloton.  Nog eens zover wordt rechts de Munquestraat ingereden, 400 meter verder opnieuw naar rechts, naar “Plugstreet 3”.  De laatste Greenroad is 0,6 km lang en passeert doorheen het bos van Ploegsteert.

De complete zone is 5,7 km lang waarvan 4 km halfverhard. Via de hillies ‘Rosenberg’ en ‘De Trompe’ bereiken we Nieuwkerke en sluiten terug we aan op het parcours van 2016. In deze zone waan je je bij momenten in London. De Britten wilden zich thuis voelen en zo vind je er: The Strand, Oxford Circus, Piccadilly Circus,  Regent Street en Hyde Park Corner.
 
Meer info: www.gent-wevelgem.be