Opening Gifgas fietsroute

Opening Gifgas fietsroute - Langemark - 10/04/2015

Op vrijdagavond 10 april 2015 vond in Langemark de officiële opening plaats van de Gifgas fietsroute. Iedereen was welkom in het gemeentehuis van Langemark voor de toespraken.

Eerste spreker was schepen Marleen Soete.

Hieronder de tekst van haar toespraak:

"Geachte genodigden,

Op 22 april 1915 werd Langemark het decor voor het eerste grootschalige gebruik van één van de gruwelijkste wapens uit de Eerste Wereldoorlog, namelijk chloorgas. Tussen Stampkothoeve en Halfweghehuys werd dit gas over een afstand van 6 kilometer uit ongeveer 6000 gasflessen uit de Duitse loopgrachten gelost. Dit gebeurde in de late namiddag dicht tegen de geallieerde linies in een poging een doorbraak te forceren om Ieper in te nemen. Niet alleen militairen, maar ook burgers die nog in de buurt van het front woonden, sloegen, zich naar de keel grijpend, op de vlucht.   Waar de gaswolk passeerde, restte alleen de dood. 22 april 1915 wordt nog altijd gezien als de startdatum van chemische oorlogsvoering.

In het kader van de herdenking van de eerste gasaanval stellen de gemeente Langemark-Poelkapelle en de stad Ieper een heel boeiend, gevarieerd programma voor. Graag geef ik een overzicht van de activiteiten van Langemark-Poelkapelle.

Misschien zag u ze al in het landschap. De witte vlaggen… Inderdaad tussen 01 maart en 31 augustus 2015 wordt de loopgracht, waar ooit gas werd ingezet als wapen, gevisualiseerd aan de hand van witte vlaggen. Niet minder dan 55 vlaggen werden geplaatst op de exacte positie waar het chloorgas op 22 april 1915 werd gelost ten opzichte van de Franse en Canadese linies. Er werd gekozen voor witte vlaggen omdat die door hun eenvoud een krachtig symbolisch signaal uitsturen:   “DIT NOOIT MEER”.

Onder de titel ‘ Gas over Langemark’ bracht Robert Missinne op woensdag 01 april, een uitgebreide voordracht rond de allereerste massale gasaanval in Langemark.   Door de enorme interesse – er kwamen maar liefst in totaal 255 mensen luisteren – ging er deze week zelfs een tweede voordracht door.

Ook vandaag kunnen we terug rekenen op onze lokale WO I kenner. Samen met Jo Lottegier, onze toeristische ambtenaar, zal Robert de fietsers straks begeleiden bij het infietsen van de nieuwe 14-18 fietsroute: de ‘Gifgasroute’. Een wel speciale gast zal straks de start van de fietstocht geven. Niemand minder dan Peter Farazijn, voormalig Belgisch Profwielrenner en in 1997 beste Belg in de Tour de France, was bereid om hiervoor langs te komen. Bedankt Peter hiervoor!

De route die kadert binnen het ruimer aanbod van herdenkingsfietsroutes van de provincie West-Vlaanderen, brengt de fietser naar alle belangrijke plaatsen die met de eerste gasaanval te maken hebben. De route maakt een lus en passeert o.a. bij The Brooding Soldier, Kitchener’s Wood, Carrefour des Roses en de Beeuwsaertmolen. Stuk voor stuk belangrijke sites die met de eerste gasaanval te maken hebben. Maar er is meer.

Aan de hand van 8 getuigeniszuilen, kunnen fietsers getuigenissen beluisteren van soldaten, verpleegsters, burgers, die getuige of slachtoffer waren van het gebruik van gas in oorlogsvoering. Deze getuigenissen kunnen ook in het Engels, Frans en Duits beluisterd worden. Ik wil van de gelegenheid gebruik maken om enkele mensen te bedanken: de vertellers die de verhalen inspraken, de heer Piet Candeel van VM Sound voor de deskundige opnames en mastering, de firma Letter-Op voor het ontwerp en de plaatsing van de luisterzuilen en natuurlijk Jo Lottegier voor de coördinatie van alles. Tevens wens ik ook de provincie West-Vlaanderen en Toerisme Vlaanderen te bedanken. Dankzij de toegekende subsidies kunnen we dergelijke mooie projecten realiseren. Dank ook aan de medewerkers van Westtoer voor de ondersteuning bij het realiseren van de fietsroute.

Vanaf 17 april, pakt de gemeente Langemark-Poelkapelle uit met een heel prestigieus kunstproject : ART-TRACES across the Western Front.
Curatoren Oswald Fieuw en Hilde Van Canneyt brengen in samenwerking met de dienst Cultuur, deze kunstroute met zowel gevestigde waarden als aanstormend talent. Op meer dan 25 locaties in Langemark-Poelkapelle, gelegen in de nabijheid van de gaslijn, geven 34 hedendaagse (inter)nationale en frontkunstenaars hun visie op de thematiek. Ze reflecteren op hun manier op wat 100 jaar geleden is gebeurd en laten op die manier hun sporen na. Dit evenement maakt deel uit van Gone West, de culturele herdenking van WOI door de provincie West-Vlaanderen. De vernissage gaat door op zondag 19 april om 11u30 in het gemeentehuis van Langemark-Poelkapelle in aanwezigheid van Minister van Cultuur Sven Gatz. Daarna is de kunstroute te bezoeken op vrijdag, zaterdag, zondag en maandag van 11uur tot 18uur.

Stad Ieper en de gemeente Langemark-Poelkapelle pakken in het kader van de herdenking ook uit met een heel sterke theatermonoloog, namelijk : de Uitvinder. Naar aanleiding van een werkstuk dat zijn zoon moest maken voor school over een bekend persoon uit de 20ste eeuw, botste Victor Frederick op een bijzondere figuur : de Joods-Duitse chemicus Fritz Haber. Deze Nobelprijswinnaar is niet alleen de uitvinder van kunstmest, maar is ook de ontwikkelaar van het eerste massavernietingswapen: chloorgas. Het uitzonderlijke verhaal van Fritz Haber liet de acteur niet meer los, wat resulteerde in een aangrijpende monoloog. Deze theatrale biografie over het leven van Fritz Haber wordt gebracht met ondersteuning van beeldmateriaal in een kleine setting op zaterdag 18 april en zondag 19 april 2015.

Na het eerste gebruik van chloorgas op 22 april 1915 bleef het jammer genoeg niet bij die ene keer. Ook de geallieerde troepen gebruikten gas in de verdere strijd gedurende de Eerste Wereldoorlog. Het gas werd ook steeds verder ontwikkeld en werd onder meer gebruikt onder de vorm van mosterdgas, ook wel gekend als ‘Yperiet’. Na de Eerste Wereldoorlog werd gas verder gebruikt als strijdmiddel. Jemen, Ethiopië, Tokyo en in 2013 Syrië zijn maar een paar voorbeelden. Omdat dergelijke geschiedenis niet kan vergeten worden, pakt de gemeente uit met een vredeswegwijzer. Deze vredeswegwijzer zal de plaatsen aanduiden, waar gas officieel als wapen werd gebruikt in oorlogsvoering. Met deze vredeswegwijzer willen we een sterke vredesboodschap brengen. De vredeswegwijzer wordt in de nabijheid van de Duitse Militaire Begraafplaats geplaatst. De site, met in 2014 meer dan 340.000 bezoekers, wordt de ideale plaats voor deze bewustwording… De onthulling van deze vredeswegwijzer gebeurt op dinsdag 21 april 2015 om 20u in aanwezigheid van Minister Crevits.

Als laatste afsluiter van dit programma, hebben we de Officiële Ceremoniële herdenking op 22 april 2015. Deze plechtigheid gaat door aan drie locaties: Namelijk om 17u aan Steenstraete, om 18u15 aan the Brooding Soldier en om 20u aan de Menenpoort tijdens de Last Post herdenking.

Naast de eigen initiatieven ondersteunt de gemeente Langemark-Poelkapelle nog een aantal andere projecten. Zo organiseert het Davidsfonds Nationaal de Geschiedenisdag ‘ Gas! Gas! 100 jaar chemische oorlogsvoering’ in Langemark op 18 april. Een dag lang verdiept het Davidsfonds zich in de materie van de eerste gasaaanval.

Ook de derde Vredeswake staat in het teken van de eerste gasaanval en respect voor de aarde. Onder het thema ‘ De aarde, mijn zorg, kiem voor vrede’ nodigt Vredeswakes u uit op 31 mei om 15u in de kerk van Langemark.

Voor meer info kan u best onze website www.langemark-poelkapelle14-18.be raadplegen of neemt u contact op met de dienst Toerisme van Langemark-Poelkapelle.

Tot hier het ruim overzicht van de activiteiten die kaderen binnen de herdenking van de eerste gasaanval. Graag geef ik nu het woord aan de heer Jurgen Vanlerberghe, schepen van toerisme van Poperinge en voorzitter van Toerisme Westhoek."