Kunstroute Langemark-Poelkapelle: Art-Traces across the Western Front

24 March 2015 - Langemark-Poelkapelle - Bron: Gemeente Langemark-Poelkapelle

ART-TRACES across the Western Front
Kunstroute Langemark-Poelkapelle ‘GAS 1915’
17.04.2015 – 17.07.2015 | vernissage 19.04.2015 | Finissage 17.07.2015
Organisatie Gemeentebestuur Langemark-Poelkapelle | Dienst Vrije Tijd

100 jaar geleden lieten de Eerste Wereldoorlog en de eerste gasaanval grote sporen na in Langemark-Poelkapelle. In de kunstroute ART-TRACES across the Western Front (17 april tot en met 17 juli 2015) reflecteren hedendaagse kunstenaars hierover en laten zo op hun beurt hun sporen na.

Aanleiding is de herdenking van 100 jaar WOI en in het bijzonder de 1e gasaanval die op het grondgebied van deze Westhoekgemeente plaatsvonden. Op 22 april 2015 zal het 100 jaar geleden zijn dat chloorgas voor het eerst op grote schaal gebruikt werd tijdens oorlogsvoering. Veelal is niet geweten dat dit precies in Langemark-Poelkapelle plaats vond en wordt er vaak gecommuniceerd: 'nabij Ieper'.

Curatoren Oswald Fieuw (initiatiefnemer) en Hilde Van Canneyt en het gemeentebestuur Langemark-Poelkapelle kozen ervoor om twee groepen kunstenaars met dit thema aan de slag te laten gaan: (inter)nationale kunstenaars en lokale kunstenaars uit de frontstreek. De kunstenaars reflecteren over de thematiek van WOI en de gasaanvallen (en oorlog in het algemeen), maar ze gaan ook in dialoog met bijzondere locaties (binnen en buiten) en de oorlogsmonumenten, gelegen in de nabijheid van de ‘gaslijn’.

Het resultaat is een kunstparcours (-spoor) door Bikschote, Langemark en Poelkapelle met schilder- en tekenkunst, installaties, sculpturen, video, mixed media, fotografie, land art, sound art, … Met onder andere werk van: (Inter)nationale kunstenaars: Fred Bervoets en Pjeroo Roobjee, Leo Copers, Peter Morrens, Karel Dierickx, Jan Van Imschoot, Agnes Maes, Paul Gees, Tom Woestenborghs, Tom Liekens, Lee Ranaldo, Renato Nicolodi, Steve Schepens, Ben Benaouisse, Griet Dobbels, Sebastian Moldovan, Jonas Vansteenkiste en Veerle Michiels, Conny Kuilboer, Ben Kruisdijk, Daan Gielis, Athar Jaber en frontkunstenaars: Godfried Vervisch, Sven Verhaeghe, Anne Vanoutryve, Oswald Fieuw, Gilbert Degryse, Trees Le Roy, Jeroen Mylle, Thomas Eggermont, Freddy Cappon, Michaël Depestele, Gino Lucas, Dirk Clement.

De route is van 17.04.2015 tot 17.07.2015 gratis toegankelijk op vrij, za, zo en ma, van 11u tot 18u. Start- en verkooppunten catalogus (2 euro) :

LANGEMARK, Gemeentehuis, Dienst Vrije tijd, Kasteelstraat 1 (za vanaf 14u)
LANGEMARK, Hotel Munchenhof, Markt 43 (za vanaf 14u)
BIKSCHOTE, Eetkaffee Steenstraete, Provincieweg 2
POELKAPELLE, B&B | Tea-room ’t Oud Gemeentehuis, Guynemerplein 5

Dit evenement maakt deel uit van GoneWest, de culturele herdenking van WOI door de provincie West-Vlaanderen. Meer info op www.gonewest.be

De kunstroute is ook een belangrijke artistiek-historische component in de uitgebreide herdenking rond de gasaanvallen in Langemark-Poelkapelle (ism Ieper). Met naast dit kunstproject onder andere nog officiële herdenkingsplechtigheden, de visualisering van de gaslijn, de inhuldiging van een Vredeswijzer, de realisatie van de Gifgasroute met getuigeniszuilen, de Dag van de Geschiedenis van Davidsfonds Nationaal, voordrachten en monologen, …. Meer info op www.langemark-poelkapelle14-18.be en www.gas1915.be

Groepsbezoeken onder leiding van curator Oswald Fieuw en/of één van de kunstenaars zijn mogelijk voor groepen tot 20 personen en mits reservatie vooraf.

De vernissage gaat door op zondag 19 april om 11u30 in het gemeentehuis van Langemark-Poelkapelle. Minister van Cultuur Sven Gatz komt de kunstroute officieel openen. Nadien is er een receptie en kan ingeschreven worden voor een lunch (€25 pp, hoofdgerecht, dessert, koffie en versnaperingen, 2 consumpties inbegr.). Na de receptie (of de lunch, voor degene die hierop intekenen) is er dan de mogelijkheid om het parcours of een deel ervan te verkennen.

Meer info: Dienst Vrije Tijd, Heidi Vanackere, Cultuurbeleidscoördinator, 057 49 09 20 – cultuur@langemark-poelkapelle.be

ART-TRACES across the Western Front | EXTRA INFO

1. Aanleiding: Langemark-Poelkapelle, een trieste primeur: WOI, eerste gasaanval in de wereldgeschiedenis

Langemark-Poelkapelle werd op 22 april 1915 het decor voor het eerste grootschalige gebruik van één van de gruwelijkste wapens uit de Eerste Wereldoorlog, namelijk chloorgas.

Dit werd vanuit ongeveer 6000 gasflessen over een lengte van 6 kilometer, van Stampkothoeve tot Halverweghe huys (Langemark-Poelkapelle), in de late namiddag gelost tegen de Franse linies. Militairen, maar ook de resterende burgers, die nog in de buurt van het gasfront woonden, sloegen, naar de keel grijpend, op de vlucht. Waar de gaswolk passeerde, was niks anders dan de dood. 22 april 1915 wordt nog altijd gezien als de startdatum van chemische oorlogsvoering in de wereldgeschiedenis.

Van begin maart tot eind augustus 2015 wordt dit daarom uitgebreid herdacht. De kunstroute is een heel belangrijke artistiek-historische component in die uitgebreide herdenking rond de gasaanvallen in Langemark-Poelkapelle. Daarnaast zijn er (ism Ieper) nog officiële herdenkings-plechtigheden, de visualisering van de gaslijn, de inhuldiging van een vredeswijzer, de realisatie van een ‘Gifgasroute’ met getuigeniszuilen, de Dag van de Geschiedenis van Davidsfonds Nationaal, voordrachten en monologen, ….

Het Canadian Memorial bij Sint-Juliaan – of de ‘Canadien’, zoals het monument in de volksmond wordt genoemd – staat symbool voor de chemische oorlog die er voor het eerst woedde. Verspreid over de gemeente, zijn nog vele andere monumenten en begraafplaatsen stille getuigen van de gasaanval en WOI. Onlangs kwam de Duitse Militaire Begraafplaats nog in het nieuws, toen bleek dat de site, met haar 340.903 bezoekers in 2014, de derde meest bezochte site is voor het herdenkingstoerisme in de Westhoek. Deze site is ook één van de locaties in het kunstparcours.

2. Curatoren

Kunstenaar en curator Oswald Fieuw (én inwoner van Langemark-Poelkapelle) was initiatiefnemer voor de route. Bij de cultuurbeleidscoördinator vond hij meteen een zeer geïnteresseerde partner om helemaal voor dit ambitieus en uniek kunstproject te gaan. Curator Hilde Van Canneyt werd geëngageerd om het project te ondersteunen. Met aanstekelijk enthousiasme zochten beide curatoren en de cultuurbeleidscoördinator diverse unieke binnen- en buitenlocaties en oorlogsmonumenten gelegen in de nabijheid van de ‘gaslijn’ . Bij hun keuze van kunstenaars gingen ze zowel voor gevestigde waarden als aanstormend talent en zowel voor (inter)nationale kunstenaars en frontkunstenaars. Wat meteen een interessante vraagstelling oplevert: “Kijken de frontkunstenaars, die opgegroeid zijn in de streek waar alles gebeurde, anders tegen dit thema aan dan de andere kunstenaars?”.

1. Curator/kunstenaar/initiatiefnemer Oswald Fieuw
°Ieper, België,1949, woont in Langemark-Poelkapelle

Oswald is de bezieler van dit project. Enkele jaren terug had hij al het idee om, naar aanleiding van de herdenking van de gasaanvallen, in eigen gemeente een grote kunstroute met kwalitatieve kunstenaars te organiseren. Hij vond in het gemeentebestuur een enthousiaste partner hiervoor.

Oswald neemt bij dit project (samen met medecurator Hilde Van Canneyt) niet enkel de taak van curator/artistiek leider op zich, maar zal zelf ook enkele werken tentoonstellen. Hij is zelf multidisciplinair kunstenaar en creëert vooral conceptueel werk (zie verder).

Maar ook als curator is als hij niet aan zijn proefstuk toe. Vorig jaar nog was hij curator van de succesvolle tentoonstelling Tempus Horribilis in de St.-Maartenskathedraal in Ieper.

2. Curator Hilde Van Canneyt
°Leuven, België, woont in Gent

Hilde Van Canneyt is vooral gekend om de talrijke interviews met bekende en minder bekende kunstenaars uit Vlaanderen en Nederland. Elke twee weken post ze een nieuw interview op www.hildevancanneyt.blogspot.com. Op haar website wil ze de eigen manier van praten over kunst en het leven, bewust in iedereen zijn uniek kunst(enaars)verhaal laten. Want dat is haar vraag: “Wat is kunst? Wie is een kunstenaar? Waarom sluit iemand zich op om te communiceren via een creatie?” Die eerste 85 interviews zijn ondertussen gebundeld in het boek: ‘Hilde Vraagt’.
Daarnaast schrijft Hilde van Canneyt ook freelance expo-recensies en tekent ze teksten op voor kunstenaars. Naast haar kunstschrijverijen geeft Hilde lezingen, is ze jurylid van kunstwedstrijden, wordt ze gevraagd als curator en is ze actief als zelfstandig restaurateur van schilderijen.

3. (Inter)nationale kunstenaars

Agnes Maes
°Deinze, België, 1942

Agnes Maes heeft in haar 40-jarige carrière een heel divers maar toch coherent oeuvre opgebouwd. Opgeleid door Roger Raveel, wordt haar eigen stijl gekenmerkt door een fel kleurenpalet en een voelbaar plezier in het schilderen. De kunstenares presenteert hier twee sleutelwerken, Dode Vogel en La Balance, beide uit 1983, een periode waar Maes veel bezig was met de thema’s oorlog en dood. Dode Vogel is een treffend metaforisch werk over vergankelijkheid en dood. Het werk La Balance maakte ze na het lezen van La guerre de Troie n’aura pas lieu van de Franse schrijver Jean Giraudoux, die tot tweemaal toe gewond was geraakt in WOI en een fervent pacifist was geworden. In La balance, de weegschaal, ziet u de eeuwige strijd tussen de pacifisten (links) en de oorlogszuchtigen (rechts). De balans helt over naar de oorlogszuchtigen…

www.agnesmaes.be | www.kristofdeclercq.com

Athar Jaber
°Rome, Italië, 1982

Jaber werkt momenteel aan een reeks marmeren hoofden. Hierin onderzoekt hij thema’s als de vergankelijkheid van leven en materie en specifiek de entropie hiervan. De interactie tussen de langzame werking van de natuur en het door de mens versnelde proces van entropie op objecten is voor Athar een aspect dat hem zowel theoretisch als praktisch intrigeert. Deze interactie heeft een invloed gehad op de overlevering van het menselijke erfgoed naar latere generaties, denk bijvoorbeeld aan de antieke beelden, die zijn aangetast door wind, fijn stof en zure regen, maar ook door vandalisme, (religieus)fanatisme en oorlogen. Deze verslijting van antieke beelden heeft tot op een zekere mate ons esthetisch oordeel gevormd en beïnvloed: een Griekse torso zonder armen en benen wordt als een schoonheidsideaal gezien en niet als een verminkt lichaam. Om dit te benadrukken voert Athar Jaber momenteel experimenten uit op marmeren portretten, waarbij deze aan gewelddadige handelingen onderworpen worden.

De thematiek van de oorlog speelt in het werk van Athar een belangrijke rol, gezien zijn Irakese achtergrond. Zonder hier direct naar te verwijzen, gebruikt hij deze vaak als onderliggende hoedanigheid. Samen met andere vormen van geweld, ziet hij geweld en oorlog helaas als een van dé eigenschappen, die inherent is aan de menselijke natuur.

www.atharjaber.com

Ben Benaouisse
°Familleureux, België, 1971

Ben Benaouisse is danser, performer en beeldende kunstenaar, maar naar eigen zeggen onder geen van bovenstaande disciplines onder te brengen. Opgroeiend in België, raakte meervoudig kunstenaar Benaouisse door zijn Marokkaanse (moslim)origine geboeid door de godsdiensten en de stootkracht daarvan. Zo reist hij in de maatschappij en doorheen de kunst met een alerte geest en een scherpe blik. Geen medium of drager laat Benaouisse onverkend. Afgedankte objecten prikt hij met een ‘Benaouisse-injectienaald’ nieuw leven in.

Als kunstenaar recycleert en herbevrucht hij materialen of denkwijzen en buigt zich over kunsthistorische evoluties en sociale situaties. Hij test het vermogen van de kunst in deze tijd en onderzoekt de rol ervan in onze samenleving. Zijn conceptuele interesse vindt een evenwicht in de verwondering en het plezier dat het maken van iets met zich meebrengt. Binnenin het oude stationsgebouw (tevens voormalige brandweerkazerne) in Langemark, werkt Benaouisse rond de geschiedenis van Langemark-Poelkapelle en daaruit voortvloeiend, rond het thema van de oorlog en de gasaanvallen.

Ben Kruisdijk
°Zaandam, Nederland, 1981

Een verschrikkelijke gebeurtenis omzetten in opbouw en samenwerking is iets wat Kruisdijk ontzettend inspireert. Voor de expositie ART-TRACES across the Western Front stelt Ben Kruisdijk ‘kleurplaten’ beschikbaar. Hierdoor wil Kruisdijk een situatie teweegbrengen waarbij de deelnemer onderdeel is van het creatieve proces. Een positief gebaar waarin de boodschap niet slechts de visie van de kunstenaar is, maar een aanleiding is tot een eclectische samenwerking. Samenwerken is altijd beter; al is het maar met een klein gebaar, zoals een kleurplaat aanbieden.

De gekozen afbeeldingen hebben betrekking op Picasso’s schilderij Guernica. Hoewel dit werk is ontstaan uit de verschikking van de bombardering van de Spaanse stad Guernica, staat het beeld in ons gemeenschappelijke geheugen gegrift en heeft het sinds haar ontstaan niet aan kracht ingeboet.

www.benkruisdijk.com

Conny Kuilboer
°Heerhugowaard, Nederland, 1976

Het werk van de Nederlandse kunstenares Conny Kuilboer kenmerkt zich door de sterke link met herinneringen uit haar jeugd en omgeving. Vaak vormen deze een startpunt voor haar werken. Zo probeert ze gebeurtenissen en gevoelens te reconstrueren en te vertalen. Voor de tentoonstelling ART-TRACES across the Western Front werd Kuilboer voor het eerst geconfronteerd met de thematiek rondom oorlog. Ze plaatste daarvoor een Risk-spelbord op een draaiplateau met daarop een hoeveelheid kompassen. Doordat het spelbord ronddraait, blijven de kompassen steeds naar het noorden zoeken. Kuilboer vindt dit een mooie metafoor voor de menselijke zoektocht: ook al bevinden we ons in verschillende situaties en plekken, we zijn allemaal altijd op zoek, naar geluk, liefde, geborgenheid. Het Risk-bord is een verwijzing naar de wereld van oorlog en hoe onze generatie uit het Westen dit alleen kent van de geschiedenisboeken, televisie, fictie, games en speelgoed.

www.connykuilboer.com

Daan Gielis
°Beringen, België,1988

Het werk van de jonge kunstenaar Gielis is niet voor één kar te spannen, laat staan gemakkelijk te duiden. Met eenvoudige materialen als staal, glas, hout, geluid en licht en veelal terugkerende vormen en motieven, construeert Gielis zijn eigengereide werken.

Het werk Voebal, TOUS ENSEMBLE DEUX MILLE QUATORZE kreeg een verlengde titel op het moment dat België̈ in rep en roer stond omwille van het succes van ons nationaal elftal. Het gevolg was een uniek nationalisme, een Belgicistische attitude die zeldzaam geworden is in ons land tegenovergesteld aan de huidige politieke situatie. Het werk Voebal zinspeelt op deze situatie en poogt er kritisch tegenover te staan door een vergelijking te treffen tussen de publieke sector die voetbal en kunst zijn en de invloed van politiek en kapitalistische motieven in beide velden.

Vormelijk kunnen we de voetbalvormen zien als geoxideerde verweerde loden kogels. Ze doen onwillekeurig ook denken aan het Kerstbestand van 1914, waarbij aan het front spontaan een voetbalpartij tussen Britten en Duitsers werd gespeeld.

www.daangielis.be

Fred Bervoets en Pjeroo Roobjee
Fred Bervoets, °Burcht, België, 1942
Pjeroo Roobjee, °Gent, België, 1945

De werken van de legendarische Antwerpse kunstenaar Fred Bervoets – De Witte Panter - herkennen we meteen. Zijn tekeningen, etsen en schilderijen spreiden beelden tentoon uit zijn jeugd, over zijn emoties en zijn ‘everydaylife’. ‘Vertellingen’ vormen de basis van zijn werk. Dit met een ferme dosis poëzie, speelsheid en humor doorspekt én met zichzelf als spilfiguur: “Omdat hij zichzelf het beste kent en hij het makkelijkst met zichzelf kan spotten”, aldus Bervoets.

Pjeroo Roobjee is naar eigen zeggen werkzaam als schilder, tekenaar, graficus, acteur, causeur, auteur, theatermaker, entertainer en zanger. In zijn beeldend werk is de horror vacui nooit ver weg. Hij overtreedt graag de grenzen van de compositie en het perspectief, overgoten met een saus van barokke kleuren en expressionisme. Visueel herkent u de mens versus zijn karikatuur. Zijn plastische en literaire uitspattingen werden meermaals bekroond.

Voor ART-TRACES across the Western Front werden 8 originele litho’s van Fred Bervoets gekozen in wisselwerking met 8 gedichten van Pjeroo Roobjee. Titels als De bouletteneters, Mijn eerste granaat, Mijn eerste rit met de jeep, beloven alvast de (oorlogs-)toon voor deze voor de gelegenheid uit de bundel gehaalde reeks Non Recce.

www.dezwartepanter.com | www.roobjee.be

Griet Dobbels
°? België, 1964

“Het is niet omdat je het niet ziet dat het er niet is.”

Dobbels’ werk gaat over grootsheid en nietigheid, over vluchtigheid en tijdloosheid, over construeren en afbreken van dingen, over schoonheid en gruwel, over veiligheid en gevaar, over grenzen en oneindigheid, over inhoud en vorm, over chaos en controle, over universaliteit en individualiteit, over natuur en cultuur. Kortom: over de confrontatie jezelf los te laten of juist vast te houden. De kunstenaar gaat op zoek naar de grenzen tussen deze thema’s en tracht ze te visualiseren middels diverse media: tekeningen, video, sculpturen, happenings, … Flood (01) is een reeks van tekeningen die zijn ontstaan tijdens een recente AIR in Be-Part in Waregem, waar Dobbels op zoek ging naar de grens tussen beweging en stilstand in een tekening.

Deze nieuwe tekening wordt opgehangen in een oude schuur. De context (weer, landschap, site) zal deze beweging genereren. De tekening is gebaseerd op de wolk van een ontploffing na een bombardement in Gaza door Israël vorige zomer. De restanten van de gebouwen worden onderaan getekend, maar zullen niet echt goed zichtbaar zijn, omdat een gedeelte van de tekening over de grond zal hangen. De tekening zal veranderen, bewegen en wie weet verdwijnen?

www.grietdobbels.be

Jan Van Imschoot
°Gent, België, 1963

De schilderijen van schilder pur sang Jan Van Imschoot worden gekenmerkt door hun vlotte, directe kleur- en penseelvoering. Zijn keuze van onderwerpen grenst op het randje van het vervreemdende, beladene en dramatische. Daarbij schuwt hij de zelfkant en scherpe kantjes van het bestaan niet. Hoewel ambiguïteit, een eigen humor en rock-’n-roll nooit ver weg zijn en het werk weer oplichten. Doch op formeel en inhoudelijk gebied worden zijn schilderijen altijd op alle fronten gekaderd binnen de traditie van de schilderkunst.

De schilderijen die we uit het oeuvre van schilder Jan Van Imschoot kozen, verbeelden enkele facetten uit ‘de oorlog’: op het werk Reading about Gas zien we een soldaat met gasmasker die een boek aan het lezen is. Op Gilet tué zien we een afbeelding van de doorboorde vest van Franz Ferdinand, waarmee WOI begon. Siberian sunrays is dan weer een schilderij van de laatste tsarenfamilie in Rusland, op een dak, vluchtend voor de Russische revolutie.

www.jandhaese.be

Jonas Vansteenkiste en Veerle Michiels
Jonas Vansteenkiste, °Kortrijk, België, 1984
Veerle Michiels, °Deinze, België, 1964

In zijn werk onderzoekt Jonas Vansteenkiste vooral de ervaring van ruimtes, zowel fysiek als psychologisch. Een motief dat veelvuldig terugkomt in zijn werk is het huis en de dubbele houding t.o.v. dit gegeven: een veilige plek versus een negatief geladen plek. "Dat je in je eigen huis grotere angsten kunt hebben dan in de donkerste kastelen", aldus Hitchcock.

Voor deze tentoonstelling onderzoeken Jonas Vansteenkiste en zijn compagnon Veerle Michiels de fragiliteit van de oorlogsherinnering. Deze wordt gematerialiseerd door middel van een monument. Het monument geeft vorm aan de identiteit van een land/een bevolking. Er wordt een nieuw beeld gemaakt door het monument te verhullen met zandzakjes. Daardoor genereren ze een tijdelijke identiteitscrisis van het monument. In het werk Leidmotief wordt een plattegrond van een bunker – hun formeel terugkerend motief - getoond op verkleinde schaal in de vorm van een cut-out. Naargelang de context waarin het grondplan getoond wordt, roept het beeld verschillende associaties op. Hun werk A pile of homes symboliseert dan weer het spanningsveld dat na de oorlog ontstond tussen vernieling en wederopbouw.

http://jonasvansteenkiste.blogspot.be | www.veerle-michiels.com

Karel Dierickx
°Gent, België, 1940 - +2014

De recent overleden schilder, tekenaar en beeldhouwer Karel Dierickx heeft een oeuvre nagelaten met de klassieke mengeling van landschappen, stillevens en portretten. Dit zonder ooit saai te zijn. Schrijver Stefan Hertmans beschreef hem als “een strijder voor de ene onovertrefbare verfstreek, een melancholische soldaat die met een vasthoudendheid en consistentie aan Morandi doet denken en een schilderkunstig oeuvre heeft uitgebouwd dat uitblinkt in omzichtigheid en sensibiliteit”. Zijn werk werd voor de expo ART-TRACES across the Western Front gekozen omwille van het uitgestrekte landschappelijke karakter dat zichtbaar aanwezig is tijdens het afleggen van de kunstroute.

www.kareldierickx.be

Lee Renaldo
°New York, VS, 1956

Lee Ranaldo is wereldberoemd als muzikant en producer. Hij was stichtend lid van de helaas ter ziele gegane legendarische experimentele rockband Sonic Youth.

De gekozen werken voor de kunstroute ART-TRACES across the Western Front zijn eerdere schilderijen en etsen, gebaseerd op nieuwsartikels. En ja, jammer genoeg gaat veel nieuws over oorlogssituaties. Lee had de behoefte de toestanden in Bagdad en Syrië in beeld te brengen, wat hem aanzette om deze werken te maken. In zijn reeks Constellations onderzoekt hij hoe het met de wereld is gesteld door in hoofdzaak foto’s en stukken tekst uit krantenberichten te hertekenen in een sfeer en tonaliteit die voor extra vervreemding zorgt. Meer bekend zijn de ‘on-the-road’ tekeningen, die een gevoel van weidse landschappelijk-heid en vrijheid oproepen. Als wereldmuzikant kan hij zijn eigen ‘on the road movie’ door zijn beeldend werk, tijd en gebeuren bevriezen.

www.leerenaldo.com

Leo Copers
°Gent, België, 1947

Copers pionierde oorspronkelijk als conceptueel zoeker, maar evolueerde al vlug naar een uitermate origineel objecteninstallateur, waarbij hij vanuit een onbegrensde materiaalkeuze surreëel vervreemdende associaties creëert.

Aangezien in het oeuvre van deze artistieke veteraan de thematiek van natuurelementen, geweld en spanning en bedreiging en destructie, geregeld terugkomt, mocht ook Copers niet in onze kunstroute ontbreken. Doch zijn de werken geen ‘smack in the face’. Op poëtische en esthetische wijze verbeeldt hij wat onderhuids leeft, door alledaagse voorwerpen te vertalen en de kijker te confronteren. Met zijn iconische zwarte Vlag, Vlag met wit doodshoofd op en zijn brandende toorts Vlam, Vlam (brons, gasinstallatie) ontvangt hij in Langemark de kunst- en herdenkingstoeristen. In de etalage van een voormalige modewinkel kunnen we zijn werk Ware helden gevechtskledij aanschouwen, een werk dat treffend deze ‘gaslijnroute’ aanvult.

Paul Gees
°Aalst, België, 1949

Paul Gees’ ’evenwichtsoefeningen’ verwijzen naar de relatie natuur-cultuur. Dit onderzoek wordt verbonden met de architectuur. Hierbij wordt architectuur begrepen als de verregaande transformatie en interpretatie van de natuur. Zowel de structurele aspecten van de ruimte als die van de concrete ruimte in het bijzonder, worden aanleiding of uitdaging tot installatie of het vormgeven van autonome sculpturen.

Uit de confrontatie tussen en de bewerkingen op en met de traditionele materialen hout, staal, steen en lood, ontstaan spanningsvolle tegenstellingen die elkaar lijken op te heffen in een precair evenwicht. Deze spanning is reëel en verwerkt het thematisch omgaan met de zwaartekracht als basis voor de opbouw en de expressie van de sculptuur. Deze tektonische activiteit is zowel dreigend als rustgevend en verbindt zodoende de aard van de geplaatste sculpturen met het thema van de tentoonstelling. Met ons conflictueuze bestaan worden we dag aan dag geconfronteerd indachtig de oorlogstaferelen op televisie en in de kranten. Bedreiging, gevaar en risico zijn op deze manier a.h.w. in de sculpturen opgeslagen en getuigen van een bewustzijn dat het vernielend onheil steeds opnieuw en op diverse plaatsen kan uitbreken. Het tot evenwicht brengen en het in balans houden van onze relationele verhoudingen op welke schaal dan ook zijn dan ook één van de mogelijke betekenislagen verhuld in deze sculpturen.

Peter Morrens
°?, België, 1965

Peter Morrens hanteert een uiteenlopende beeldtaal die reageert op allerlei prikkels. Hij geeft vorm aan een plastische productie die naar alle richtingen uiteenspat. Het veelvormige oeuvre vraagt steeds om gevat te worden in ‘real time’. De kunstenaar laat werk én context veelal kruisen tot zij met elkaar in botsing komen, zodat de toeschouwer uiteindelijk ontregeld wordt. In zijn installaties intervenieert Morrens meestal in de bestaande structuur van huizen, tentoonstellingsruimten of in de openbare ruimte. Tijd en het verloop ervan zijn belangrijke aandachtspunten in al zijn werk.

www.petermorrens.com

Renato Nicolodi
°Anderlecht, België, 1976

Het beeldend werk van Renato Nicolodi wordt gekenmerkt door een archetypische vormentaal die uitmondt in architectonische monolithische sculpturen op schaal, acryltekeningen en fictief gesimuleerde beelden. Zijn werk werpt een blik op het verleden en het heden in relatie tot tijd en ruimte. De toeschouwer wordt uitgenodigd om vanuit het collectief geheugen de leegte, die soms wordt voorgesteld als een zwarte, ontoereikende ruimte, mentaal te betreden om zo de context te trachten achterhalen. Werk met een gelaagde bodem en bunkers die het woord ‘oorlog’ eigen zijn.

www.renatonicolodi.com

Sebastian Moldovan
°Baia Mare, Roemenië, 1982

De jonge Roemeen Sebastian Moldovan kijkt al jaren met een kritisch oog naar wat er zowel op economisch, maatschappelijk als ecologisch vlak rondom hem gebeurt. Als kunstenaar visualiseert hij die indrukken met tekeningen, schilderijen en sculpturen van wacht- en uitkijktorens. Ook in oorlogstijd is een uitkijkpost bijna hét verdedigingsinstrument bij uitstek. ‘Er kunnen er maar genoeg van zijn’. De titel van het werk Meltdown – kernsmelting – refereert naar ogen en oren openhouden: je weet immers nooit waar de aanvaller staat of wat de toekomst brengt.

www.jandhaese.be

Steve Schepens
°Gent, België, 1979

Kunstenaar Steve Schepens onderzoekt in zijn praktijk de grenzen van historische afbeeldingen. Daarvoor werkt hij met verschillende media en construeert nieuwe perspectieven. Want heeft de mens eigenlijk al iets geleerd van de geschiedenis? Met een eigengereide humor staat Schepens stil bij de belangrijkste drijvende kracht van de hedendaagse samenlevingsideologie. Het onderwerp is meer feitelijk en actueel dan ooit, met de (koude) oorlogsideologieën die vandaag in Europa worden ontstoken en mensenlevens claimen. Zelfs Fukuyamas’ ‘claim of the Happy- End of History’ was overdreven naïef, één hoop vermaak, dat ten minste de ideologische vermoeidheid van een post- moderne samenleving zou moeten verstandiger maken.

Natuurlijk kan het kruis als basissymbool van de Westerse beschaving niet ontbreken. Ook niet in ART-TRACES across the Western Front.

www.galerievandeweghe.be

Tom Liekens
°Bonheiden, België,1977

Tom Liekens maakt monumentale schilderijen en collages met een heel eigen beeldtaal. doorspekt van de kunst- en cultuurhistorische citaten. De natuur in haar kunstmatige vorm en ogenschijnlijk banale voorwerpen of feiten kunnen een aanleiding zijn tot het maken van een schilderij. In Camouflage en Dusk schilderde hij opeengestapelde plastic soldaatjes. Hij gebruikt de speelgoedsoldaatjes als artificiële modellen om hun archetypische en iconische kwaliteiten. Door te spelen met de schaal en ze veel groter te schilderen dan ze in werkelijkheid zijn, lijken ze levensecht: wat een dramatisch tot bijna apocalyptisch beeld vol associaties oplevert. De stap naar het slagveld is niet groot. Maar Liekens kiest niet voor het Napoleontische slagveld van Antoine Gros of het 14-18-slagveld van Otto Dix, maar voor het speelgoedslagveld uit de kinderjaren. Dat ze van plastic zijn is goed te merken, want ze hebben platte sokkeltjes en het geweer van één van hen is kromgebogen - een euvel dat soldaatjes van plastic vaak treft, en alleen verholpen wordt door het geweer wat in te korten. Het werk is een mix van pathos en dramatiek, die overgoten is met een relativerende ironie. Hoewel er in Langemark-Poelkapelle niet veel te lachen viel…

www.tomliekens.com

Tom Woestenborgs
°Antwerpen, België, 1978

Woestenborghs maakt kleurrijke esthetische collages, bewoond door mooie, prikkelende of historische wezens, veelal uit een surrogaatwereld. Toegankelijke en vriendelijke beelden, puttend uit het nu of de geschiedenis. Tragisch-komisch getint. Maar let op: onder de openheid van de beelden huist een wrange ondertoon. Formeel kan men zijn werk het beste omschrijven als popart versus actueel-historische romantiek.

Voor de expo ART-TRACES across the Western Front creëerde hij A diorama-line up boys. Een poppy kleurrijke collage van een momentopname, van hoe het dagelijks leven er aan het front zou kunnen hebben uitgezien… Woestenborghs heeft zich voor dit werk bewust laten inspireren door een modelbouwer, zijn diorama van de oorlog. Het is de afstand tussen onze werkelijkheid en het fysiek oorlogsgeweld - dat zo groot geworden is dat dit geweld enkel overleeft in heroïsch verheven, pijnlijke, gruwelijke, dagelijkse representaties - dat de kunstenaar hier boeit. Curving the grid is een digitale collage waarin de kunstenaar het idee van de gerationaliseerde oorlog aankaart. Wij zijn groot geworden met oorlogen die ons door de media als berekend en proper voorgesteld worden. Niets is natuurlijk minder waar. De kunstenaar plaatst hier een fysiek beeld bovenop een schematische voorstelling. Kijk hoe de raket van afwijkt van de lijn… Ook Cloudy is een digitale collage die het conflict zoekt tussen wat de werkelijkheid was en ons representeren hiervan.

www.tomwoestenborghs.be

4. Frontkunstenaars

Anne Vanoutryve
°Kortrijk, België, 1978

Hallucinante oorlogstaferelen door soldaten geregistreerd als foto of schets, leiden Anne Vanoutryve tot het hertalen van die beelden in spontane pasteuze geschilderde doeken. In haar eigen vrijpostige manier van schilderen, ontrafelt zij zwaarbeladen emoties: zij laat uit verflagen los wat een landschap kwetst en ontzielt. Zij toont op een vitale manier van uitdrukken - ook in zwart-wit tekeningen - de littekens die de oorlog in ons en onze omgeving visueel naliet.

www.annevanoutryve.be

Dirk Clement
°Poperinge België, 1954

De rode draad in het leven van Clement was en is altijd de taal geweest. Hij schreef een roman, dichtbundels, theaterstukken en voelt zich als performer als een vis in het water. Voor dit kunstparcours werkt hij met woorden- geschreven en gesproken- en klanken die hun eigen vormen zoeken in het landschap of in de ruimte. Nu eens vinden ze een muur om tegen uit te rusten, dan weer hollen ze hakkelend weg uit een verkommerd huisje aan de waterkant of ze zoeken het oor van de toeschouwer die wat hij hoort, probeert te rijmen met wat hij ziet. Hoop was de ladder tegen de verkeerde muur’, valt er te lezen. Een film over achtergebleven vrouwen op het front, is er te zien en te horen.

Freddy Cappon
°Diksmuide, België, 1952

Freddy Cappon woont en werkt in Nieuwpoort. Kunstwerken geven een grote betekenis aan zijn leven: creëren dient om de grenzen van ons eigen wezen te bepalen. In zijn kunstpraktijk vervaardigt hij graag monumentale werken met materialen als beton, arduin, marmer en verschillende soorten metalen. (Kunst)voorwerpen dienen als grenslijnen, vermaterialiseren verleden en heden en laten zien waar we eindigen. Het is voor Cappon een enorme verheffing om die eenheid uit te brengen. De kunstenaar werkte een jaar lang aan het monumentale werk Please remember me, als eerbetoon aan de verschrikkelijke dagdagelijkse wantoestanden van de soldaten in WOI. Deze sculptuur maakte hij uit respect voor de gewone soldaat. Het werk toont twee indrukwekkende reusachtige biddende handen en bestaat uit evenveel ijzeren plaatjes als de duur in dagen van WOI.

Gilbert Degryse
°Ieper, Belgie, 1946

Gilbert Degryse werkt met gevonden voorwerpen, uitvergrotingen en/of multipels daarvan in gips. Inspelend op de locatie en titel van deze tentoonstelling, wordt alles in een constellatie verwerkt. Via het luxueuze onthaal van hotel Munchenhof, waar u zijn werk kan bezoeken, neemt u de lift naar de kelder, waar een andere wereld op u afkomt. Overal lopen buizen en leidingen voor de nutsvoorzieningen. Ze produceren constant geruststellende geluiden, al lijkt de vreemdsoortige stilte onheilspellend. Tegen de wand staat een houten rekje, gevuld met de allernoodzakelijkste levensmiddelen. Daartussen liggen een paar afgedankte souvenirs en wat keukengerei als herinnering aan vervlogen tijden. Een gevoel van geborgenheid overvalt u, maar tegelijk groeit ook een onbehagelijk gevoel. Van zodra u de omgeving begint op te nemen, ziet u het gordijntje aan het wandrek lichtjes wapperen. En dan hebt u enkel nog oor voor het sissende geluid van een openstaande gasfles.

Toen Degryse voor het eerst de kelderruimte onder het Munchenhof binnentrad, moest hij onwillekeurig denken aan de kelder van zijn grootouders, later eigendom van zijn ouders. Helaas moest hij deze dit jaar leegruimen. Mensen die de oorlog hebben meegemaakt, weten wat noodzakelijk is in moeilijke tijden. Hamsteren zit er bij hen ingebakken. Die kelderruimte - inclusief inhoud - verplaatst hij nu naar de kelder /tentoonstellingsruimte in het Munchenhof.

www.degrysegilbert.com

Gino Lucas
?, België, 1973

Gino Lucas zoekt in zijn spiegelende vorm van kunst de confrontatie op tussen de agressie – diep ingeworteld in de mens – en de zichtbare gevolgen daarvan op alle vormen van leven. Vertrekkend vanuit de pure vorm van het wezen, etaleert hij in zijn sculpturen het misvormd brein van de mens, dit door onnatuurlijke vormen op te roepen. De mens kan – onaanvaardbaar – alles naar zijn hand zetten en toch de gevolgen verrechtvaardigen.

De polyester materie die de kunstenaar hanteert, vereenzelvigt de hardheid van de mensheid, rubber daarentegen toont de rekbaarheid van onze eerlijkheid. De verbinding van zijn vormen symboliseert de vicieuze cirkel die ons brein gevangen houdt. Het subtiel gebruik van menselijke stoffen zoals kledij en attributen, rolt de rode loper van onze vergankelijkheid open. De holte in de installatie en in de sculpturen refereren naar het respectloze in onze gedachten. De kracht in Lucas’ kunst is een oproep tot ‘vertrouwen’, opdat de mens het ooit begrijpt.

Godfried Vervisch
°Ieper, België, 1930- 2014

Kunstenaar Godfried Vervisch – die zijn hele leven in de isolatie van de Westhoek heeft gewerkt en geleefd – is heel zijn leven schilder geweest. Of beter verwoord : een colorist. Vervisch’ kleuren stralen zoals alleen kleuren kunnen gloeien. Zijn eigen leven documenteerde hij als het ware in zijn intens expressionistisch-realistisch autobiografisch gericht werk. Zelfportretten en al dan niet naakte personages en honden ballen, zijn (levens)werk samen in een levendige (vreugde)dans met intimistische tot pathische verborgen hoeken. Gevoeligheid en kracht samengevat in eerlijk, boeiend picturaal werk, dat gewoonweg niet kàn vervelen. Hij excelleerde zowel in kleine gouaches als in grote doeken, waarvan de Kruisafname die in de kerk van Langemark een mooi plaatsje krijgt, een mooi voorbeeld is.

www.galeriedepypere.be

Jeroen Mylle
°Poperinge, België, 1988

Mylle kan de polaroid-specialist bij uitstek worden genoemd: het niets en het iets zijn polarized of niet. Zijn werken hebben een (auto)biografische dimensie - of tenminste een geheugenfunctie. Al onttrekken ze zich er evengoed aan, door de chemische experimenten die de kunstenaar op zijn polaroids toepast: alsof hij ze wil ontwikkelen in de donkere kamer en de relatie tussen medium én object in vraag stelt. De geschiedenis van zijn beelden wordt er door dergelijke experimenten wel eens abstracter door, zelfs suggestief, doch niet losgekoppeld van enig (verloren) realisme. Jeroen Mylle fotografeert (zelf)portretten, landschappen uit de frontstreek en stillevens die hij met elkaar combineert en in (muur)installaties met verschillende polaroids toont. Het lijkt alsof hij het gemis uitwist, en het daardoor ook confronteert met de resten van zijn gebrekkig bestaan.

www.jeroenmylle.com

Michaël Depestele
°Poperinge, België, 1981

Honderd jaar na de monumentale eerste gasaanvallen nabij Steenstraete graaft distributiebeheerder Fluxys in diezelfde akkers voor de aanleg van een nieuwe gasleiding tussen Alveringem en Maldegem. Deze bijkomende aardgasstroom moet de bevoorrading in West-Europa versterken, waardoor we minder afhankelijk worden van gastoevoer uit het Oosten. In de Westhoek zoeken archeologen voorafgaandelijk in de bodem naar sporen uit de Eerste Wereldoorlog…

Tien jaar na zijn fotoreeksen Hier ben ik geboren en Tussen Frans-Vlaanderen en de Westhoek vinden we fotograaf Depestele opnieuw terug in een landschap dat gevormd is door zijn jeugdherinneringen. In Het land van mijn vader gaat hij op zoek naar de kinderjaren van zijn vader: het landschap rondom Steenstraete, Bikschote, Boezinge, Lizerne, Merkem en Zuidschote. In zijn praktijk toont hij het liefst tijdloze fragmenten uit het leven van de ‘gewone’ mens. Daarvoor schuwt hij de eigenheid van zijn streek niet. Geen enscenering, geen verslag, geen verhaal: tonen wat wordt gezien. In al zijn rauw- en puurheid. Een beeld dat hoogstwaarschijnlijk een vertelling van de toeschouwer wordt.

www.kodakist.be

Oswald Fieuw
°Ieper, België,1949

De laatste decennia creëert multidisciplinair kunstenaar Oswald Fieuw vooral conceptueel werk: installaties uitgevoerd in uiteenlopende materialen zoals hout, metaal, kunststof, glas, terracotta, lood, zink, inox, neon, enz. Daarmee vormt hij velden en ruimtes, wandinstallaties, filmprojecten, licht- en neoninstallaties. Zijn werken situeren zich inhoudelijk op een raakvlak van verleden, heden en toekomst. Ze roepen meestal herinneringen op aan vergeten symbolen, levensverbanden of gebeurtenissen. Hij gebruikt metaforen om deze uit het onderbewustzijn terug te halen. Deze worden niet langer verdrongen.

Doordat de kunstenaar in zijn werken de gebruikte voorwerpen inschakelt in een nieuwe constellatie, laat hij hun ‘essentie’ heel nadrukkelijk op de voorgrond komen. Zo tracht hij – soms met tegengestelde materialen - orde te scheppen in dingen, gedachten om er op deze wijze een nieuw begrijpelijk universeel denkbeeld van te maken. Hij hoopt dat de beschouwer van zijn werk op zoek gaat bij zichzelf, dit in een wereld waar pretentie en realiteit, kitsch en esthetica sterk uiteenlopend zijn en waar waarden en normen vervagen en in vraag worden gesteld.

In de bedevaartkapel van Bikschote – gebouwd na WOI omdat er nooit meer oorlog zou zijn – brengt Fieuw een neonwerk dat een overgang verbeeldt van het woord gas naar het woord vrede (GAS-LUCHT-VUUR-LICHT-HOOP-VREDE).

Mobile Air Distributor is dan weer een mobiele installatie van een gasfles op een transportkar, gevuld met zuurstof in plaats van gas; als link naar de gasaanvallen en de luchtvervuiling van vandaag.

Thomas Eggermont
°?, België,?

Thomas Eggermont is in zijn praktijk vooral met klei in de weer. Bij zijn afstuderen, maakte Eggermont al een klei-eitank als grimmige knipoog naar de gasaanvallen. Voor zijn in-situ werk Graven op de Duitse Militaire Begraafplaats worden naast de begraafplaats putten gegraven waarvan het aardeoverschot zal overgeheveld worden naar de andere kant van de begraafplaats. De aarde krijgt een nieuwe bestemming in de vorm van één groot graf, wat verwijst naar de plaats waar de slachtoffers zijn gevallen en terug zijn opgegraven om samen een laatste rustplaats te vinden. Eggermont wil een beeld vormen van de chaos die hier heerste. Alles is ook hier overgelaten aan de willekeur van de elementen: de vormen zullen vervagen en verweren. Pas later is alles netjes onder rijen graven verdeeld.

Op een tweede locatie, een oude boerderij, wil de kunstenaar in wit geglazuurd keramiek laten zien hoe de oorlog ook een diepgeworteld deel uitmaakte van het dagelijkse leven: het wordt niet verdrongen, maar geëtaleerd als een litteken dat wordt meedragen als herinnering - om gevrijwaard te blijven voor nieuwe wonden. Ook hier probeert Eggermont zijn bedenkingen en beelden ertussen te planten. Hij probeert het verleden te omarmen in plaats van het te verdringen.

Trees Leroy
°?, België, 19?

Het werk van Leroy omvat een waaier aan media om haar zoektocht naar de betekenis van licht en duister en van tijd en ruimte tot uitdrukking te brengen. Vanaf midden jaren ’90 groeide een duidelijke interesse voor installatie – video – performance. Heel vaak maakt de kunstenares verstilde landschappelijke sculpturen. Daarvoor worden de mogelijkheden van een plek afgetast. Verder spelen vage grenzen en de spanning tussen binnen en buiten een essentiële rol in haar werk. De totaalinstallatie die ze voor deze expo maakte en waarbij het kunstwerk zelf een soort onmogelijk bouwproces blijkt te zijn, herinnert aan de toestand na een zoveelste humanitaire ramp in WOI in Langemark-Poelkapelle.

Locaties

De route is van 17.04.2015 tot 17.07.2015 gratis toegankelijk op vrij, za, zo en ma, van 11u tot 18u. Start- en verkooppunten catoloog (€2):

Langemark, Gemeentehuis Langemark-Poelkapelle, Dienst Vrije Tijd, Kasteelstraat 1
Langemark, Hotel Munchenhof, Markt 3
Bikschote, Eetkaffee Steenstraete, Provincieweg 2
Poelkapelle, B&B / Tea-room ’t Oud Gemeentehuis, Guynemerplein 5

Overzicht locaties kunstwerken: