Op woensdag 14 oktober 2015 stellen de Provincie West-Vlaanderen en de gemeente Heuvelland de vernieuwde WOI-site op de Kemmelberg in Heuvelland voor.

Herinrichting Kemmelberg

De kasseienweg tussen de twee monumenten ‘Den Engel’ en het ‘Ossuaire français’, respectievelijk aan de top en aan de voet van de berg, werd heraangelegd om de link tussen beide terug duidelijk te maken. Verder werd het ‘Ossuaire français’ in zijn oorspronkelijke staat hersteld: de steenslagverharding rond het monument werd weggenomen en er werd gras gezaaid. Aan ‘Den Engel’ is er nu een plein voorzien waardoor het monument opnieuw centraal staat. De picknicktafels en infoborden zijn verdwenen en parkeren rond het monument is niet meer mogelijk. In een latere fase wordt een parkeerterrein aangelegd aan de voet van de berg.

Kostprijs van de werken

De Provincie investeerde 193.591,22 euro. Toerisme Vlaanderen subsidieert 50 %.

De monumenten

Op de top van de Kemmelberg staat het monument ‘Den Engel’. Het bestaat uit een 17 meter hoge zuil in witte cementsteen. Onderaan de zuil bevindt zich het beeld van de Romeinse overwinningsgodin Victoria met daaronder de tekst ‘Aux soldats Français 1914-1918’. De volksmond doopte het om tot de ‘Treurende Engel’ of korter ‘Den Engel’.

170 meter verder, op de westflank van de berg, kijkt de ‘Treurende Engel’ uit op het Franse massagraf ‘het Ossuaire français’. Dit massagraf werd op het einde van de oorlog aangelegd. Er rusten zo’n 5.294 Franse officieren en soldaten, slechts 57 van hen zijn geïdentificeerd. Het monument bestaat uit een driehoekige tuin die geometrisch en symmetrisch is opgebouwd. In het midden bevindt zich een geplaveid pad, centraal een obelisk met op de top een Gallische haan.

Herinrichting WOI-sites

Naar aanleiding van de 100-jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog besliste de Provincie in 2013 om een aantal sites met een belangrijke historische waarde, gelegen in een van de provinciale domeinen, te ontsluiten.

Op woensdag 7 oktober 2015 werden in het kader van de herinrichting van de WOI-sites de vernieuwde sites en onthaalpunten langs de Ieperboog in Ieper voorgesteld. De Provincie stond in voor de aanpak van de sites aan de ‘Hill 60’ en de ‘Caterpillarkrater’ nabij de provinciedomeinen Vierlingen en Gasthuisbossen en de ontsluiting van ‘The Bluff’ in provinciedomein De Palingbeek. De Provincie investeerde 1.040.000 euro (450.000 euro voor de ‘Hill 60’, 590.000 voor ‘The Bluff’ in de Palingbeek).



















































Toespraak door Marc Lewyllie, burgemeester van Heuvelland

Hieronder de tekst van zijn toespraak:

"Beste aanwezigen,
 
Na deze rondleiding rond de Kemmelberg, hebt u het mooie, zowel natuur als verhaal, over onze Kemmelberg zelf aan de lijve kunnen ondervinden.

Het uitzonderlijke landschap van onze gemeente is een grote troef maar veroordeelde haar ook tot een droevig lot: als strategische punten waren onze heuvels vier jaar lang het toneel van intense gevechten. De erfenis van die gebeurtenissen is voor de gemeente Heuvelland heel belangrijk. Onze voorouders verloren familie en vrienden en waren genoodzaakt om de streek te verlaten. Toen ze na enkele jaren terugkwamen, vonden ze een woestenij, alles was vernield... Door jarenlange inspanning konden zij de sporen van het geweld terugdringen, maar nooit helemaal.
 
Eux et leurs enfants, comme nous, ont appris à vivre avec l'héritage de la guerre, et étaient liés au sort des milliers de soldats qui ont connu la misère ou même ont perdu la vie. Vivre avec les souvenirs de guerre est une tâche ardue pour tous les habitants de Heuvelland. La Municipalité de Heuvelland prend la commémoration de la Première Guerre mondiale à cœur. La mémoire de la souffrance des soldats venus de partout, est commémorée régulièrement près d’ un des nombreux monuments et cimetières. Si nécessaire, la municipalité fait des efforts supplémentaires pour restaurer ces lieux, comme par exemple le monument français dans la Kriekstraat.
 
Hetzelfde geldt voor de talrijke publiek toegankelijke sites in de gemeente waar vele bezoekers langskomen. We denken in de eerste plaats aan de loopgravensite Bayern Wald in Wijtschate waar over enkele weken omgevingswerken worden uitgevoerd. In deze herdenkingsperiode doen wij natuurlijk een extra inspanning. In oktober 2014 vond in Wijtschate een succesvol herdenkingsweekend plaats. Ook in juni 2017 en april 2018 plannen wij in samenwerking met diverse partners heel wat activiteiten waaronder telkens een thema-tentoonstelling. Die zal plaatsvinden in het vernieuwde Bezoekerscentrum in de pastorie van Kemmel als aanvulling aan de permanente expo over de Eerste Wereldoorlog.
 
Al deze bouwwerken en activiteiten zouden niet mogelijk zijn zonder de steun van diverse hogere overheden. In dit project is de opdrachtgever de provincie West-Vlaanderen met 50% subsidies van Toerisme Vlaanderen via het impulsfonds 100 jaar Groote Oorlog. Beiden steunen ook andere projecten aangevuld met Leader- Europa, Interreg IV, Onroerend erfgoed en het Federaal herdenkingscomité  met middelen van de Lotto.
 
Ik wil hen daarvoor hartelijk danken.
Dank aan u allen voor uw aanwezigheid.
Merci à vous tous pour votre présence."







Daarna was het de beurt aan gedeputeerde Guido Decorte namens de Provincie West-Vlaanderen.



Hieronder ook de tekst van zijn toespraak:

"Ook ik heet u op mijn beurt van harte welkom op de opening van de vernieuwde herdenkingssites op de Kemmelberg.

De Provincie zet zich volop in om her en der het erfgoed van de Eerste Wereldoorlog binnen de provinciedomeinen te ontsluiten voor het grote publiek. Tot voor kort was deze thematiek misschien wat onderbelicht in onze provinciale groene longen; enkel op het domein Raversyde in Oostende-Middelkerke was er echt een uitgebouwd verhaal over het oorlogsverleden gerealiseerd.

Sedert vorige week is dit echter duidelijk veranderd. Vorige week woensdag openden we samen met het stadsbestuur van Ieper de sites op de zogeheten Ieperboog. In ons eigen provinciaal domein de Palingbeek  stelden we het verhaal van The Bluff voor aan het grote publiek. Samen met de toplocatie Hill 60 werd werk gemaakt van de toegankelijkheid en de beleving voor de bezoeker op het terrein. Beide sites zijn een aanrader, men zegge het voort…

Ook hier op de Kemmelberg hebben we de waardevolle restanten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard, door ze opnieuw in te richten met respect voor de sites en hun verleden. Deze sites herinneren immers aan de gruwel van de Eerste Wereldoorlog, het landschap is op vandaag nog steeds een laatste stille getuige van wat zich hier 100 jaar geleden afspeelde.

In 1918 was De Kemmelberg het decor van een verschrikkelijke veldslag waar ruim 5500 Franse soldaten het leven lieten. L’ Ossuaire français, gelegen op de flank, en het Monument aux Soldats Français bovenaan de Kemmelberg zijn hier de enige overblijvende fysieke relicten van.

Beide monumenten werden kort na de oorlog in het landschap ingepland, als een architecturaal concept dat de herinnering aan de Groote Oorlog moest levendig houden. Echte lieux de mémoires dus. Eigenlijk kan hier gesproken worden van een dubbelmonument: de Engel bovenaan de berg kijkt immers neer op de begraafplaats en op het achterliggende slagveld van weleer, richting Loker.

Doorheen de jaren echter, is het bosareaal op de Kemmelberg uitgebreid en werd door steeds nieuwe ingrepen in de weginfrastructuur en de omgeving de band tussen beide monumenten doorgesneden. Wie tot voor kort nog op de Kemmelberg aan Den Engel (zo heet men het monument hier in de volksmond) is gepasseerd, zag een vergroend beeld dat in het bos tuurde.

Met de werken die we uitgevoerd hebben worden de monumenten in hun oorspronkelijk staat hersteld. Rond het Ossuaire is een plein met zitbanken, infopanelen en een info zuil aangelegd. De kasseiweg is in zijn oorspronkelijk traject hersteld waardoor het Ossuaire en de gedenkzuil terug met elkaar verbonden worden zoals dat in de jaren 20 van vorige eeuw bij de aanleg van deze dubbele monumenten het geval was. Bovenaan rond de gedenkzuil ‘ De Engel’, die eigenlijk de overwinningsgodin Victoria voorstelt, is een plein in kasseien en enkele parkeerplaatsen voor kortparkeren en minder mobiele mensen aangelegd. De kostprijs van de werken bedraagt om en bij de 200.000 euro. (€ 193.591,22).

De Provincie wil de gedachte aan de verschrikking van de Eerste Wereldoorlog levendig houden. Dit doen we onder andere met de inrichting van deze sites en met het cultureel herdenkingsprogramma GoneWest. Zeker vandaag, met conflicten in het Midden Oosten en Afrika die grote vluchtelingenstromen teweeg brengen, is de gedachte van ‘Nooit meer oorlog’, brandend actueel. Het is van het grootste belang om deze gedachte uit te dragen en als Provincie willen we daar met deze acties aan bijdragen.

Wat hier vandaag gepresenteerd wordt, is uiteraard onmogelijk alleen te realiseren. Daarom wil ik tot slot heel uitdrukkelijk allen bedanken die aan dit project hebben meegewerkt:

In de eerste plaats toerisme Vlaanderen, die deze projecten subsidieert. Ook voor Toerisme Vlaanderen is de eeuwherdenking een bijzonder belangrijk project en we zijn dan ook verheugd dat we deze projecten met hun steun hebben kunnen realiseren.

Daarnaast danken we ook het Studiebureau Omgeving, de aannemer Seru uit Veurne, de gemeente Heuvelland, de Franse Overheid en alle provinciale diensten die hieraan mee werkten.
 
Ik dank u."



Daarna was het de beurt aan Cindy Verbrugghe, namens het kabinet van Minister-President Geert Bourgeois.



En ook de consul-generaal van Frankrijk sprak de aanwezigen toe.





Pagina aangemaakt door Provincie West-Vlaanderen / Foto's: Dominique Bascour.