Camiel Leye, soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog

Naam: Leye
Voornaam: Camiel Aloïs Louis
Geboortedatum: 27 november 1893
Datum van overlijden: 19 oktober 1974

Camiel Aloïs Louis Leye was van "de klasse 14". Hij werd onder de wapens geroepen op 24 september 1914. Hij werd ingedeeld bij het 1° bataljon, 4° compagnie van het 1° linieregiment van de 5° voetvolkafdeling onder stamboeknummer 62475 als soldaat 2°klas.

Via zijn geboorteplaats Veurne trok hij met zijn makkers naar Lier, dan over Antwerpen terug naar Nieuwpoort, Veurne, Duinkerke en St Malo. Als je zijn notities naleest over dit weg en weer gereis, kun je je niet van de indruk ontdoen dat de gewone soldaat voor een groot gedeelte aan zijn lot werd overgelaten. Onvoldoende eten, primitieve logies, amper of geen bescherming tegen de weersomstandigheden van het najaar van 1914. Een oude overjas van zijn vader en een deken die zijn moeder hem had meegeven verhoogden zijn "comfort". Uren doelloos wachten, in het Frans gecommandeerd worden door een dronken korporaal. Zelf eten gaan kopen of iets toegestopt krijgen.

'Ik kreeg van een bekende een homp brood en twee dozen sardienen,' schrijft hij in 1970.

Na St. Malo trok hij samen met zijn kameraden naar Valogne waar hij als schoenmaker deel uitmaakte van het reserveleger. Vanaf 1 mei 1916 kreeg hij een opleiding in: le centre d'instruction des mitrailleurs en belandde uiteindelijk aan het IJzerfront in zijn functie als mitrailleur. Twee lange jaren was het een verhaal van modder, zweet, angst, ontbering, minachting ook voor de gewone milicien. Al bij al had Camiel nog geluk, zijn ouders woonden in Veurne in het kleine stuk onbezet België, zodat hij af en toe bij zijn ouders terechtkon voor enig soelaas. Camiel is altijd zeer karig geweest met verhalen over zijn ervaringen. Alhoewel...

Camiel Leye, derde van links

'Eens hadden wij': vertelde hij 'met enkele van mijn strijdmakkers teruggetrokken in de 2° linie een min of meer behoorlijk nachtverblijf ingericht. Tot een officier zin kreeg in dat nachtverblijf. Wij werden onze knusse plaats uitgecommandeerd, in het Frans uiteraard. De officier installeerde zich in hun verblijf. Soms vertelde hij over het onrecht dat gewone soldaten werd aangedaan. Velen onder zijn strijdmakkers begrepen niet eens de instructies en bevelen van hun meerderen. Camiel had college gelopen en sprak Frans. Hij speelde tolk voor zijn strijdmakkers. Zo kwam hij soms in aanvaring met zijn meerderen omdat hij meer deed dan tolk spelen en opkwam voor zijn strijdmakkers door het onrecht dat hen werd aangedaan. Om die reden is hij vijf jaar lang soldaat tweede klas gebleven.

Zijn: suppation des services réel vermeldt : Blessé à Het sas le 2 novembre 1916

Tijdens het Duitse lenteoffensief van 1918 bevond Camiel Leye zich op 1 april in de eerste linie. Op die dag braken de Duitsers door de linies aan de IJzer. Camiel hield samen met 1° sergeant-majoor Delille, sergeant Coven, korporaal Prevost en de soldaten Van Dyck, Mahieu, Denys, Geits en Mostade stand. Ze bemandden een mitrailleurpost. Hun stelling werd hevig gebombardeerd en ze beschikten over geen dekking. Met mitrailleurs maaiden ze onophoudelijk de Duitsers neer.

'Hebben in deze omstandigheden blijk gegeven van dapperheid, koelbloedigheid, opofferingsgeest, en wapenbroedergedrag': staat vermeld op: citation à l'ordre de la division d'infanterie. Camiel Leye was tegen wil en dank een "held" geworden. Hij kreeg er het: "oorlogskruis met vergulde leeuw" voor opgespeld.

'Ik een held?'
'Nee, daarvoor moet je doodgeschoten worden', zei hij soms sarcastisch.
Hij kreeg voor onbepaalde tijd verlof op 6 oktober 1919. Hij had de 1° wereldoorlog overleefd.

Camiel Leye kwam uit de oorlog als flamingant en antimilitarist. Hij had aan de lijve ondervonden tot wat militarisme leidde. Hij had ondervonden dat de gewone soldaat veelal niet geacht wordt door zijn officieren, voor sommige generaals niet meer is dan kanonnenvlees.

'Oorlog': zei hij, 'is modder, stront, afzien, kou en honger lijden. Oorlog verbeest de gewone soldaat. Alle slogans over heldendom en patriottisme waren aan hem niet besteed. Nooit zou hij deelnemen aan patriottische manifestaties. Vijf jaar duurde het vooraleer hij weer aan de burgermaatschappij was aangepast. De mooiste jaren van zijn leven waren voorbij.

Camiel Leye trouwde in 1920, kreeg tien kinderen. In 1940 brak de tweede wereldoorlog uit. Het werd een strijd om eten, klederen, kolen en andere essentiële dingen. 'De ontberingen van beide oorlogen zullen mijn leven met vijf jaar inkorten', zei hij op latere leeftijd. Mede door zijn ervaringen met de repressie na de eerste wereldoorlog hield hij zich tijdens de tweede oorlog volledig op de vlakte en had na de oorlog geen last met de repressie.

Hij stierf thuis in zijn bed, op 19 oktober 1974 in de leeftijd van 81 jaar.

Eretekens en onderscheidingen van Camiel Aloïs Louis Leye

Ridder in de Orde van Leopold II met Zwaarden
Ridder in de kroonorde met Zwaarden (2° bevordering)