Herinhuldiging bronzen gedenkplaten Atheneum

Herinhuldiging bronzen gedenkplaten Atheneum - Veurne - 10/11/2015

Op dinsdag 10 november 2015 werden om 14.30 uur de bronzen gedenkplaten voor de oud-leerlingen, slachtoffers van WO1 en WO2, van het Atheneum Veurne officieel heringehuldigd. De gedenkplaten kregen een prominente plaats aan de gevel van de school op de hoek van de Smissestraat met de Handboogstraat.

Het programma was als volgt:

Verwelkoming, voorzitter Dirck Defever, promotie 1970
Leerling basisschool
Historiek gedenkplaten, ere-voorzitter Ivan Winnock, promotie 1956
Leerling basisschool
Leerling secundair
Bedenkingen, bestuurslid José Clauw, promotie 1975
Kransneerlegging
Minuut stilte en Last Post
Hulde door leerlingen – Piper muziek
Afsluiting in de refter

Enkele foto's van de plechtigheid:

Voorzitter Dirck Defever

Hij zie: "Bijna dagelijks worden we via de diverse media geconfronteerd met gewapende conflicten overal ter wereld, - - meestal ver van ons, in het oosten of in het zuiden, maar helaas steeds een realiteit.

De oorlogen, het lijden, de gruwel die nauwelijks enkele decennia geleden in onze kontrijen plaatsvond is soms vervaagd. Nochtans werden vele van onze families, onze kennissen, onze buren getroffen.

Zo ook werden oud-leerlingen van onze Rijksscholen te Veurne, die plichtsbewust en moedig het belang van het land en de medeburgers verdedigden oorlogsslachtoffer – dit zowel in de 1ste WO als in de 2de WO.

Ter nagedachtenis en ter ere van deze leerlingen heeft het toenmalig bestuur van de Oud-leerlingenbond gedenkplaten laten maken. Tot voor enkele jaren was het traditie om jaarlijks met de scholen een bezinningsmoment bij deze herinneringsplaten te houden. Door de vele infrastructuurwijzigingen kwamen de gedenkplaten echter letterlijk en helaas ook figuurlijk in de schaduw te staan. Vandaag willen we weer aanknopen met de traditie en krijgen de gedenkplaten een ere-plaats in het straatbeeld."

Casper Schepens en Alexander DeSchrijver, twee laerlingen van het 5e leerjaar van de Basisschool brachten het gedicht “100 jaar geleden”. Casper behaalde eerder de eerste prijs op de voordrachtwedstrijd van het Davidfonds – de tekst is van zijn zus en van zijn moeder.

Ivan Winnock, ere-voorzitter van de Oud-leerlingenBOND en leerling van de promotie 1956.

Hieronder de tekst van zijn toespraak:

"Onze twee mooie, bronzen oorlogsgedenkplaten krijgen een nieuwe plaats op onze school. Ze worden ingehuldigd op 10/11/15 op de hoek van de Smissestraat en de Handboogstraat. Beide platen zijn een geschenk van de Bond en ze herinneren ons de oud-leerlingen die gesneuveld zijn in Wereldoorlog 1 en 2. Het is dan ook passend een korte ontstaansgeschiedenis te schetsen.

Op de algemene vergadering van 5/9/1920 werd het voorstel gedaan een gedenkplaat te plaatsen in onze school ter herinnering aan de gesneuvelde oud-leerlingen. Een aanvraag werd gedaan aan het stadsbestuur die gunstig reageerde mits 2 voorwaarden: ze moesten de plaat en de plaats goedkeuren. Daar de Bond dit project niet financieel volledig kon dragen, werd overgegaan naar een steunfonds. 95 leden steunden het fonds met 817 franken of 1021€. De gedenkplaat met de namen van de gesneuvelden gemaakt door gemeenteraadslid Honoré Ruyssen en de plaats op de speelplaats van de school werden goedgekeurd. De inhuldiging greep plaats op 3/7/1921 en werd voorgezeten door de toenmalige voorzitter van de Bond, dhr Louis Houtsaegher. Nadat de heer Houtsaegher het doel van de plechtigheid had uitgelegd, overhandigde hij de plaat aan de directeur Ghysen. Professor Debruyne en directeur Ghysen namen toen het woord en brachten hulde aan de nagedachtenis van de gesneuvelden. Een leerling ,Albert Moeneclaey, antwoordde namens zijn medeleerlingen. De Koninklijke Harmonie Ste Cecilia besloot met de "Brabanconne" en het zangkoor met "Waar Maas en Schelde vloeien". Daarna defileerden de leerlingen voor de gedenkplaat. Een bom gedurende de tweede Wereldoorlog ha deze plaat ernstig beschadigd, maar werd opnieuw in haar oorspronkelijke staat hersteld door de Bond in 1946.

De Bond verloor tijdens de oorlog 40-45 opnieuw meerdere oud-leerlingen en opnieuw werd beslist een gedenkplaat te laten maken door Honoré Ruyssen. Drie oud-leerlingen sneuvelden tijdens de 18 daagse veldtocht: Dhr Mahieu, dhr Maezelz en dhr Ryckewaert. Tien kwamen om in de concentratiekampen: Deman, Gouwy, Pinson, Roosemont, Vandendrynck, Vanholme, Van Geel, Meeuws, Rousseeuw en Maton. DHR. Demolder werd neer geschoten door de Gestapo en adjudant Torrelle bezweek na de bevrijding aan zijn martelingen door de Gestapo in de kliniek van Veurne.

Op zondag 22 juni 1947 had dan de inhuldiging van de nieuwe plaat plaats op de speelplaats. Vooraf had een dienst plaats in de Sint Walburgakerk, waarna tal van Veurnse verenigingen met vaandel, de schoolkinderen, het stadsbestuur en prominenten stoetsgewijs opstapten naar de school met de Koninklijk Harmonie voorop. Onder leiding van de heer Josef Maton, de toenmalige muziekleraar, zongen de leerlingen "Ere zij de helden", toespraken werden gehouden door directeur Thomas en de afgevaardigde van de Minister, de heer De Vos. Na het neerleggen van bloemenkransen dankte de voorzitter van de Bond, de heer Barbier, de aanwezigen en werd het vaderlands lied gespeeld door de Harmonie.

Na vele jaren op de binnen speelplaats gehangen te hebben, treden beide platen nu meer naar buiten als herinnering aan degenen die hun leven hebben gelaten voor onze vrijheid."

Simon Robaeys, leerling van het 6e leerjaar van de Basisschool bracht de Nederlandstalige versie van het gedicht “In Flanders Fields” van John McCrae.

Emma Platevoet van het 5e jaar van het Atheneum bracht de tekst van het lied “Duizend soldaten” van Willem Vermandere. Dit gebeurde met toelating van Willem Vermandere, wiens kinderen ook oud-leerling van de school zijn.

José Clauw, bestuurslid van de Oud-leerlingenbond en leerling van de promotie 1975, was de volgende spreker.

Hieronder de tekst van zijn toespraak:

"Beste allen,

Morgen is het Sint-Maarten, en ik denk wel dat de meesten onder ons wel weten wat dit betekent. Alhoewel deze figuur voor de ene wat heiliger is dan voor de andere, weten we ook allemaal dat jullie die dag niet naar school moeten. Het is wat we noemen een wettelijke feestdag.

Maar weten wij wel nog hoe het komt dat we in ons land op die dag mogen feestvieren? Voor zij die het mochten vergeten zijn, dit geheugensteuntje : het is de dag waarop de Eerste Wereldoorlog officieel een einde nam; de dag waarop de wapens werden neergelegd en dat de vrede terug in ere werd hersteld. We spreken: 11 november 1918, om 11u00. Heel symbolisch: het elfde uur van de elfde dag van de elfde maand. Een ongelooflijk heuglijke gebeurtenis voor onze voorouders, die deze dag sedert 1922 jaarlijks op feestelijke manier hebben herdacht.

Het was en is vandaag nog steeds de dag van herdenken. Herdenken welk leed onze ouders, grootouders en overgrootouders werd aangedaan, en welke offers er werden gebracht zodat wij hier en nu nog steeds in vrede en vrijheid zouden kunnen leven.

Niet alleen in België, maar ook in andere landen worden de gesneuvelden niet vergeten. Wij spreken over ‘herdenken’, in Groot-Brittannië heeft men het over ‘remember’. Zondag laatstleden werd Remembrance Sunday gevierd op de militaire begraafplaats, aan de overzijde van de straat. Remembrance Day, of Remembrance Sunday is de zondag het dichtst bij 11 november, en het is de dag waarop alle doden van de Eerste Wereldoorlog worden herdacht, alsook alle gevallenen in gewapende conflicten sedertdien.

Maar vandaag staan wij hier ook voor een heel speciale plechtigheid. De heren Ivan Winnock en Dirck Defevere hebben jullie reeds wat meer toelichting gegeven over de geschiedenis van de twee mooie en indrukwekkende gedenkplaten die vandaag opnieuw worden ingehuldigd.

Belangrijk is ook te weten voor wie deze prachtige bronzen platen werden vervaardigd. Wie vertegenwoordigen de namen die vermeld zijn in de lauwerkrans en tussen de palmtakken? We hebben reeds gehoord dat ze allebei werden vervaardigd ter ere van gesneuvelden die iets met onze school gemeen hebben gehad.

De eerste plaat vermeldt al de namen van leerlingen en leerkrachten van onze school, die tijdens de Eerste Wereldoorlog het leven lieten als soldaat of als burgerslachtoffer tijdens bombardementen.

De tweede plaat geeft ons de namen van mensen die ooit hier op school zaten, doch die tijdens de oorlogsjaren 1940-1944 de dood vonden.
Niet alleen mensen die tijdens de zogenaamde 18-daagse Veldtocht soldaat waren, maar ook personen die gedurende de bezetting het slachtoffer werden van de Nazipraktijken. In tegenstelling tot WOI, werd onze streek in de periode 1940-1944 bezet door de vijand. Veel van de mensen die hier vermeld zijn werden onverwacht opgepakt door geheime organisaties omdat zij er een andere mening op nahielden dan de vijandelijke bezetter. Zij werden meestal zonder aanneembare reden meegenomen, opgesloten en gefolterd, om uiteindelijk een gruwelijke dood te sterven in een uitroeiingskamp.

Wat zo vaak gedramatiseerd en spectaculair wordt voorgesteld in oorlogsfilm en -documentaire, heeft zich in de jaren 1940-1944 ook voorgedaan in onze regio. Juist daarom mogen wij deze harde brok geschiedenis niet in de vergeethoek doen belanden. Wij zijn deze school dan ook ten zeerste dankbaar dat deze herinneringsplaketten terug in de openbaarheid worden gebracht.

De inhuldiging van vandaag heeft dan ook een speciale betekenis voor mij persoonlijk. Ten eerste; omdat ik me nog zeer goed herinner dat ik als leerling van de kleuter- en lagere afdeling van het Koninklijk Atheneum Veurne, op 11 november om 11uur diende deel te nemen aan de hulde die op de speelplaats werd gehouden, zoals de heer Ivan Winnock zonet heeft gezegd. Zoals jullie nu diende ik ook te luisteren naar de diverse toespraken die werden gehouden, en diende ik in de houding te staan toen het volkslied werd gespeeld en bloemen werden neergelegd.

Ten tweede; omdat op de gedenkplaat van de Tweede Wereldoorlog de naam voorkomt van een oom van mijn echtgenote. Hij had zoals, vele anderen, als twintigjarige moeten deelnemen aan de zogenaamde achttiendaagse veldtocht in de maand mei 1940. Na de bloedige gevechten aan het Albertkanaal, de moeilijke terugtrekking van het Belgisch leger naar de kust toe, sneuvelde hij in de nacht van 24 mei tijdens een vijandelijke aanval bij de slag aan de Leie. Amper vier dagen later capituleerde België, en bestond het Belgisch leger niet meer. Voor hem, zoals voor vele anderen, kwam deze beslissing veel te laat. Een pijnlijk verlies dat voor de familie nog menige tientallen jaren is blijven nazinderen.

In het begin van mijn toespraak heb ik doelbewust de leerlingen van de school als eerste vernoemd. Hierbij heb ik willen aantonen dat jullie heel belangrijk zijn, in het algemeen, maar zeker ook vandaag. Jullie hebben nu reeds kunnen vernemen wat deze platen betekenen en wie erop vermeld staat. Straks zullen jullie zien hoe men hulde brengt met bloemen, vaandels, hymnes en muziek. Ook jullie mogen op het einde van deze plechtigheid hulde brengen aan de gesneuvelden. In het begin van deze bijeenkomst hebben jullie allen een rood bloemetje gekregen in kunststof. Dit is niet zomaar een hebbedingetje, neen het is een internationaal symbool dat een ‘Poppy’ wordt genoemd.

In onze taal heet dit een klaproos; een veldbloem die steeds weer terugkomt, zelfs al is de grond omwoeld, zoals destijds in No Man’s Land. De poppy die jullie hebben gekregen komt van Canada; het land van John McCrae; de dokter-dichter die op 8 december 1915 aan het Ieperse front zijn wereldberoemde gedicht schreef In Flanders Fields. Na de officiële bloemenneerlegging is het dan jullie beurt om de poppy als hulde bij het monument achter te laten.

Graag sluit ik deze kleine toespraak af met de woorden van de Britse dichter John Maxwell Edmonds (1875 – 1958) : “When you go home, tell them of us and say, For your Tomorrow, we gave our Today”. Moge dit ook voor onze helden van tel zijn.

Tot slot wens ik u nogmaals te danken voor uw aanwezigheid, uw luisterbereidheid, uw stil zijn en uw heel bijzondere aandacht."

Last Post

Kransneerlegging door burgemeester Peter Roose en schepen Nathalie Delva

Namens de “Oud-leerlingenbond” werd de krans aangebracht door de wnd. directeur van de Basisschool dhr. Yves Claeys en de directeur van het Atheneum mevr. Annie De Meerleer.