Tijdens de zomermaanden 2024 kun je onderduiken in het verleden tijdens de wandelingen Onzichtbaar Landschap die telkens op maandag plaats vinden. Een gids staat stil bij wat je nu niet meer ziet: het landschap van de Eerste Wereldoorlog. Dit was ook het geval op maandag 22 juli 2024 met start in het prachtige Kasteeldomein. Onderweg passeerden de deelnemers het landschapskunstwerk 'Gefallene Landschafstmarkierung' bij de Stroroute en het kunstwerk Yggdrasil bij Broodseinde, en hoorde men wat er zich vroeger afspeelde en hoe de kunstenaar de sites interpreteerde.

Langsheen de wandeling deed je toplocaties aan zoals de modernistische Onze-Lieve-Vrouwekerk van Zonnebeke, de crypte waar gesneuvelden van WOI en de Belgische revolutie hun laatste rustplaats kregen en de herinneringstuinen die een stukje van de grote deelnemende naties naar het voormalige front brengt waar nog vele landgenoten rusten.

De wandeling was 5,3 km lang en de organisatie was in handen van het Regionaal Landschap Westhoek vzw, de gemeente Zonnebeke en CO7.



Walter Stelzer was een 18-jarige Duitse sporter (baanwielrenner) die ernstig gewond raakt en overlijdt aan zijn verwondingen. 



Het kasteeel ligt op het domein van de voormalige Augustijenabdij Zonnebeke, welke door het Franse bewind in beslag werd genomen en verkocht aan handelaar J.B. Delaveleye, met uitzondering van de kerk. In 1841 werd het domein gekocht door Emmanuel Iweins. 













De kerk werd niet gespaard tijdens de Eerste Wereldoorlog. 







De Onze-Lieve-Vrouwekerk kan gezien worden als de eerste modernistische kerk van België. De kerk werd ontworpen door de Brugse architect Huub Hoste. Opvallend is dat de kerktoren naast de kerk staat. Men begon in 1921 met de bouw van de kerk. Er werd gebruik gemaakt van gewapend beton. Bij het weghalen van de bekisting bleek dat de constructie niet stabiel was en werden trekstangen aangebracht om de zijmuren bij elkaar te houden. 



Restanten van de oude abdij.



De oorspronkelijke pastorie (nu kenniscentrum van het Memorial Museum Passendale). Deze was niet naar de zin van de pastoor en er werd een nieuwe gebouwd aan de overkant van de straat. 





In april 1924 vond er, bij het plaatsen van de meiboom, een dodelijk ongeval plaats in de kerktoren: de kabel van de lift brak en 5 arbeiders overleden onmiddellijk. 1 arbeider stierf 2,5 jaar later aan de gevolgen van het ongeval. De 7e arbeider kwam er met een gebroken been van af. 



Men wou geen begraafplaats meer rond de kerk. Men vroeg land te kopen van de familie Iweins. Zij weigerden. Uiteindelijk werd er iemand anders bereid gevonden om grond te verkopen voor de aanleg van een nieuwe begraafplaats. 



Graf gemaakt van een kapotgeslagen oud graf. De stukken zijn aan elkaar gelijmd.



De 'rijken' hadden het geld om een eeuwige concessie te kopen. Deze graven liggen aan de grote paden. 



Familiegraf familie Iweins.





De unieke crypte met lijkkisten van 13 gesneuvelden en militaire doden uit WO 1 en 2 en 1 iemand die stier in een Duits kamp. Geen enkele van de gesneuvelden en militaire doden werd oorspronkelijk begraven in Zonnebeke. Het graf van F. Godderis, die vocht voor de Belgische onafhankelijkheid (1830) wred na WO1 intact bijgezet.



Boven op het plat dak van de crypte worden doden uit beide Wereldoorlogen herdacht met (namaak) heldenhuldezerkjes. 





Standaard werden militairen begraven onze zulke zerken. 



Er werden heel veel van die zerken geproduceerd zodanig dat ze ook voor de burgers gebruikt werden, zij jet onder een iets aangepaste vorm. 



De voormalige spoorlijn was heel belangrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Langs hgier vertrokken verschillende divisies op weg naar Passendale tijdens de Derde Slag om Ieper. Voordien verbond deze spoorlijn Ieper met Roeselare. 



De beschietingen van de Britse artillerie had tot doel de Duitse afweer kapot te maken. In werkelijkheid maakten ze het landschap volledig stuk en in combinatie met aanhoudende regen kwamen de troepen door de modder niet vooruit. Uiteindelijk zou het front 8 km opschuiven. De menselijk tol was echter onbeschrijfelijk. Aan Britse kant bijna 500.000 doden, zoeken, vermisten, krijgsgevangenen. Aan de Duitse kant ongeveer de helft. 





Uniform Australische militair



Uniform soldaat uit Nieuw-Zeeland









Mitrailleurspost: de mitralleur stond boven de bunker die zelf diende om te schuilen.



2nd Lt Morris ging samen met zijn tweelingbroer in dienst. Nadat zijn eenheid de versterkte stellingen had veroverd, moes de linie bij Thames geconsolideerd worden. Tijdens het ingraven trof een granaatscherf hem in het hoofd. Hij werd hier aanvankelijk begraven met een kruis op het graf. Zijn graf ging echter later verloren. 



Foto's van de opgravingen. 







De basis van het kunstwerk: het Teutonisch kruis. Het markeert een verdwenen Duitse begraafplaats. Het ontwerp van deze begraafplaats was een beetje een erezaak door de aanwezigheid van Tyne Cot Cemetery. In de jaren 50 werd deze begraafplaats geruimd. De geïdentificeerde gesneuvelden werden overgebarcht naar Menen en de onbekende gesneuvelden kregen een plaats op de Duitse begraafplaats in Langemark. 











Toen dit huis werd gebouwd, werd er een Duitse granaat gevonden. Dovo moets ter plaatse komen. 





Namaak Victoria Cross



Broodseinde (einde van het moeras)



Kunstwerk 'Het was (g)een gezicht' van kunstenaar Johan Lievens. Het beeld wil een moment vastleggen tussen het leven en de dood. Het hoofd is naar achteren gekanteld en steunt slechts op één lijn en één punt. Aan de ene 















Zijne Hoogheid Prins Maurice Victor Donald van Battenberg was luitenant en aanvoeder van de tweede divisie van het bataljo King's Royal Corps. Zodra de troepen de Heulebeek waren overgestoken opende de vijand het vuur vanaf de Keiberg met lichte wapens en kleine kanonnen. Prins Mauirce werd dodelijk getroffen door granaatscherven. Hoewel de pelotonssergeant de gewonde prins nog trachtte te verzorgen, kon geen hulp meer baten. Hij stierf nog vóór zijn mannen hem konden overbrengen naar de tijdelijke vooruitgeschoven hulppost in Zonnebeke.

















De gedenkzuil voor de 7th Royal Artillery Division en de gevechten in 1914 en 1917. Tijdens de Slag bij Broodseinde op 4 oktober 1917 leed de Divisie hier zware verliezen. 





Waar bu huizen staan, stonden dik 100 jaar geleden gasketels. 







Het kasteel werd na de oorlog heropgebouwd. 



Voordat het kasteel werd voltooid, woonde de familie eerst nog in dit gebouw. 



  Pagina aangemaakt door IDG.