Belgische militaire begraafplaats De Panne

We vergeten soms dat de militaire begraafplaats in de Kerkstraat in De Panne de grootste Belgische militaire begraafplaats van het land is. Gids Johan Dhaenens, maakt ons wegwijs.

Toen De Panne in 1911 een zelfstandige gemeente werd, was er geen eigen begraafplaats. Er werd onderhandeld met de familie Calmeyn om een stuk grond te kopen om er een begraafplaats aan te leggen. De provinciale overheid hield dit tegen omdat het te duur was voor de jonge gemeente (32.000 BF). Het zou nog tot januari 1918 duren vooraleer er een burgerlijke en militaire begraafplaats werd aangelegd. Sommige bronnen beweren dat al in 1914 militairen in de duinen nabij de Duinhoek begraven werden.

Een paar cijfers

Rond 1920 waren er ongeveer 1.486 Belgische graven. Nadien werden verschillende doden, al dan niet legaal, gerepatrieerd naar de begraafplaats van hun woonplaats. Met het ruimen van de solitaire graven en kleinere begraafplaatsen tussen Vleteren en De Panne, werden de doden herbegraven in De Panne. Nu liggen er 3.744 doden begraven. 3.366 Belgische WO I-doden (waarvan 811 onbekend) en 36 Fransen in een massagraf met platte naamsteen en vijf typische Franse kruisjes (3 van hen konden niet geïdentificeerd worden). Verder nog 342 doden van WO II, waaronder 42 onbekenden.

Oorspronkelijke grafstenen

In 1924-1925 werden de kruisjes en grafstenen verwijderd om de officiële Belgische grafsteen - ontworpen door de Brusselse architect Symons - op alle graven te plaatsen. De familie kon een aanvraag indienen om de oorspronkelijke grafsteen te behouden, maar slechts weinigen hebben dat gedaan. Er is nog één privaat grafteken, dat van de adjudant Jacques De Keyser.

Heldenhulde

Ook om de heldenhuldezerkjes te behouden, was een aanvraag nodig. Oorspronkelijk stonden er hier 27, nu zijn er nog 13 over. In augustus 1916 werd op voorstel van Jozef Verduyn het comité ‘Heldenhulde’ opgericht, met als doel de Vlaamse gesneuvelden een Vlaams zerk te geven. Het ontwerp werd getekend door Joe English. Zijn vader was van Ierse afkomst, zijn moeder een Vlaamse uit Brugge. Hij tekende de zerk naar Ierse vorm, zijnde het Keltisch kruis met daarin de letters A.V.V. - V.V.K. (Alles voor Vlaanderen - Vlaanderen voor Kristus) en een vliegende blauwvoet (Noorse stormvogel).

De Blauwvoet is het zinnebeeld van de Vlaamse weerstand tegen de overheersing van het Frans. In 1925 werden vele van de verwijderde heldenhuldezerkjes verbrijzeld en gebruikt om de Heldenweg aan te leggen.

Enkele bijzonderheden

Er zijn twee rijen met betonnen grafstenen, het grootste deel zonder enige aanduiding. Het zijn vermoedelijk lege plaatsen, die klaar lagen voor bijkomende begravingen. Slechts op 6 ervan zie je dat er een onbekende is begraven.
Op 136 grafstenen staat dat de doden worden herdacht. Dit wil zeggen dat de personen er niet begraven liggen.
Soms werden verwijderde zerken hergebruikt, zoals op de burgerlijke begraafplaats waar op de achterzijde van het graf van Mme. Oscar Lamarche (geboren Berthe Lambert) te zien is dat die steen al voordien werd gebruikt voor Michel Lamarche (vermoedelijk haar zoon). Michel is gestorven op 23.03.1918 en ligt begraven op de militaire begraafplaats.

De nationale driekleur

De arduinen grafsteen weegt zo’n 150 kg en staat in een funderingsblok van 80 kg. Hij is versierd met krullen en guirlandes. Bovenaan prijkt sinds dit jaar een rond email plaatje met de nationale driekleur. Vroeger stond er een kruisje op (voor de katholieken) of een klimmende leeuw, volgens vraag van de nabestaanden.

Wat vertellen de bronzen platen?

Op de bronzen plaat in het midden van de grafsteen staan alle gegevens van de overleden militair. De familie kon kiezen in welke taal dit moest.