In juli 2014 lanceerde ene Madame Annick Lefranc (Boulogne), tot 2011 gids in de Chartreuse van Neuvillesous-Montreuil, een oproep op het internet: Qui sauvera le cimetière des réfugies Belges de Neville-sous-Montreuil?

Dit gaat over 600 Westhoekers, burgers, waaronder 37 personen wonende en/of geboren in Lo, Noordschote, Pollinkhove en Reninge, die ergens in Noord-Frankrijk ‘onder de zoden’ liggen. Letterlijk. Ze hadden er een onderkomen gevonden in een opvangcentrum, de Chartreuse, een voormalig kartuizerklooster, samen met duizenden andere vluchtelingen. De Chartreuse, ook een hospitaal, was een klein dorp, waar gemiddeld 1.000 personen verbleven. Er was ook een schoolkolonie. Zeshonderd vluchtelingen overleden er in de periode april 1915 - april 1919. Ze werden in een nabije weide begraven. En sindsdien.... vergeten. Alle bovengrondse tekenen van de graven zijn in de jaren 1950 verdwenen, om plaats te maken voor weidegras en koeien.

De 600 overlijdensakten overlopen leverde voor de steden Ieper en Poperinge vele tientallen namen op. En ook 10 à 20 overledenen voor elk van de plaatsen Alveringem, Langemark, Diksmuide, Veurne, Koksijde, Moorslede, Reninge, Woesten, Westouter. In totaal meer dan 90 Westhoekgemeenten. Velen overleden er aan de gevolgen van tyfus, de ontberingen van tijdens de vlucht, hoogbejaardheid en de Spaanse griep.

Hierna lijsten we de 37 sterfgevallen van de vluchtelingen uit Lo, Noordschote, Pollinkhove en Reninge op. Hun stoffelijk overschot ligt nog steeds in die weide op enkele honderden meter van de Chartreuse. Het gaat dus om personen geboren en/of woonachtig (W.) in voormelde dorpen. De vermelde familiale gegevens komen uit de overlijdensakten in Neuvillesous-Montreuil, en zijn aangevuld en gecorrigeerd met gegevens uit andere officiële akten, soms bidprentjes. Namen en data tussen haakjes zijn zoals ze (foutief) in de overlijdensakte van Neuville-sous-Montreuil staan.

LO

• Boucquey (Bouquey) Eugenie – +30/04/1918 – °Lo, 13-06-1852 (12-06-1852) – W. Oostvleteren – dochter van Amand Boucquey (°Stavele, herbergier) en Nathalie Jacquier (Jaquiere) (°Lo) – ongehuwd, rentenierster, Schazenstraat 54
• Coddeville (Coudeville) Virginie – +27/08/1915 – °Lo, 01-12-1830 – W. Lo – dochter van Jacobus Coddeville en Victoria Vereecke
• Degrave Edouard – +03/02/1918 – °Lo, 06-07-1845 – W. Lo – zoon van René Degrave en Barbara (Barbe) Noorenberghe (Norenberghe) – weduwnaar van Rosalia Moerman (°Lo, 22-01-1849)
• Dequidt (Dequydt) Charles – +06/02/1918 – °Lo, 04-09-1839 – W. Nieuwkapelle – zoon van Charles Dequidt (+18-02-1862) en Anna Theresia Vanhee – weduwnaar van Isabelle Odaer (Oldaer) (°Nieuwkapelle, 21-10-1838)
• Henneman Julie – +16/09/1918 – °Lissewege, 15-08-1835 (26-05-1838) – W. Lo – dochter van Ambrosius (Ambroise) Henneman en Theresia Van Rolleghem (Vanrolleghem) – ongehuwd
• Hovaere (Ovaere) Emiliana (Sidonie) – +17/04/1918 – °Oostvleteren, 31-09-1840 (31-08-1840) – W. Lo – dochter van Francois Hovaere en Sophia Seraphina (Josephine) Ollevier – weduwe van François Visage (°Lo, 28-01-1838)
• Leroy Henri – +23/08/1918 – °Nieuwkapelle, 27-04-1841 – W. Lo – zoon van Pierre Leroy en van Virginia Joole (Sophie Joos) – echtgenoot van Octavie Notterdaeme (Notredame) (°Merkem, 08-06-1849)
• Osaer (Osaert) Donatus – +25/03/1917 – °Vladslo, 05-11-1844 – W. Lo – zoon van Melchior Franciscus Osaer en Catherine Dewilde – weduwnaar van Leonie Decoster (°Lo, 13-12-1845)
• Provoost Florimond – +02/08/1917 – °Lo, 24-01-1840 (19-01-1840), bakker – zoon van Benedictus Provoost en Amelia Ampoorter – echtgenoot of weduwnaar van Elodia Decock (°Lo, 03-06-1861)
• Vandenbroucke Rosalie – +29/10/1915 – °Beveren-Ijzer, 24-04-1837 – W. Lo – dochter van Jean Baptiste Vandenbroucke en Sophie Lelieur – weduwe van Fidele Butaye (°Stavele, 17-08-1822, molenaar)
• Vaneecke Philomene – +02/08/1918 – °Lo, 23-05-1838 – W. Lo – dochter van Amand Vaneecke (hoefsmid) en Amelie Vantoortelboom – weduwe van Francis Nollet (°Lo)
• Visage Pharailde – +26/09/1915 – °Lo, 16-03-1870 (00-00-1869) – W. Ieper – dochter van Pierre Visage (schoenmaker, +Lo, 1859 of 1860) en Coleta Syryn – echtgenote van Auguste Vankemmel (Kemmel) (landbouwer, °Poperinge, 03-06-1869)

NOORDSCHOTE

• Billiet Placide – +08/11/1916 – °Noordschote, 05-04-1842 – W. Noordschote – zoon van Pieter (Pierre) Billiet en van Rosalie Titellion (Titteljon) – weduwnaar van Juliana (Julie) Buseyne (Buzaine), (+Noordschote, 1872), van Clementia Van Elverdinghe (Woumen 1848 - Noordschote, 1887), en van Sophie Decleire (Merkem, 1834 +Merkem 1880).
• Bruneel Petrus (Francis) – +25/10/1917 – °Reninge (Noordschote), 06-07-1846 – W. Noordschote – zoon van Amandus Fidelius (Fidele) Bruneel en Rosa (Rosalie) Deramout (Deramaux) – weduwnaar van Clemence Debaenst (Beveren-IJzer, 13-02-1855) ; hij was deel van een tweeling, ander kind was Petrus Napoleon (+1846).
• Delefortrie Silvie (Sylvie) – +22/06/1918 – °Noordschote, 12-01-1849 – W. Noordschote (in overlijdensakte alleen “Belgique”) – dochter van Philippe Delefortrie (°Noordschote, landbouwer) en Eugenie Louwaege (Louwagie) – ongehuwd Pauwels Desiré – +29/02/1916 – °Noordschote, 02-02-1837 – W. Noordschote – kind van Charles Pauwels (herbergier) en Dorothea Cecilia Desnick – weduwnaar van Rosalia Debeer (Debergh) (°Woesten, 12-07-1841)

POLLINKHOVE

• Alderweireldt Felicita (Felicie) – +14/08/1917 – °Beveren-IJzer, 30-09-1832 – W. Pollinkhove – dochter van Albert Alderweireldt en Maria Wydouw - weduwe van Laurentius (Louis?) Beghein (°Pollinkhove 01-10-1819)
• Dobbelaere Marie Therese – +7/09/1916 – °Gijverinkhove, 07-01-1849 – W. Pollinkhove – dochter van Carolus (Charles) Dobbelaere en Joanna (Jeanne) Theresia Dedrie – weduwe van Aimé Noëm (°Ferques (F), 12-12-1842)
• Facon Marguereta (Marguerite) – +16/10/1917 – °Pollinkhove, 02-06-1915 (°Koksijde, 22/06/1915) – W. Pollinkhove – dochter van Hieronymus Leopoldus Facon(1876-1963) en van Maria Vanalme Vanhalme - gezin ouders woonde in Pollinkhove, Clamarastraat 31
• Raeve Maria Theresia (Jeanne) – +23/05/1915 – °Pollinkhove, 15-06-1834 (08-1833) – dochter van François Raeve & Marie Therese Denexter – weduwe van Fredericus Franciscus Diësen (Diessen) °Proven, 04-07-1820
• Ryckeboer Camille – +28/08/1916 – °Pollinkhove, 29/03/1900 – W. Pollinkhove – zoon van Emile Ryckeboer (°Pollinkhove of Izenberge, 1853-1939) en van Leonie Rabaey (Robaeys) (1862-1938)
• Verbrigghe (Verbrugge) Pierre – +20/10/1917 – °Pollinkhove, 15-08-1829 – W. Kemmel – zoon van Charles Verbrigghe (Verbrugge) en Henrica (Henriette) - gehuwd in Kemmel, 30-06-1859 met Fidelia Delannoy (°Kemmel, 07-10-1821)

RENINGE

• Colpaert Pierre – +03/09/1917 – °Reninge, 06-06-1845 – W. Reninge – zoon van Franciscus Constantinus Colpaert en Amelia Cecilia Spriet – weduwnaar van Lucie Metsu (Woesten, 10-11-1845)
• Deback Charles – +22/11/1915 – °Oostvleteren, 03-05-1861 (20-05-1861) – W. Reninge – zoon van Charles Deback (°Oostvleteren, kleermaker) en Amelia Josephina Pladys (°Oostvleteren) (Sylvie Paryn)
• Denexter Rosalie – +13/12/1917 – °Reninge, 24-12-1837 (24-12-1837) – W. Reninge – dochter van Pieter (Pierre) Denexter en Marie Neesezoone (Neezezoone) – weduwe van Pieter (Pierre) Devos (°Zuidschote, 23-07-1831)
• D’Hooghe Godelieve – +08/11/1916 – °Neuville (F), 21/08/1916 – dochter van Augusta D’Hooghe (ongehuwd, W. Reninge, verbleef als vluchteling in de Chartreuse)
• Doolaeghe Theophilus (Theodore) – +27/07/1915 – °Reninge, 21-12-1864 (bakkersknecht) – W. Ieper – zoon van Eugenius Franciscus (François) Doolaeghe (landbouwer) en Octavia (Virginie) Versavel (+Reninge, 23-06-1868) – weduwe van Leonie Willems of Wullems (°Ieper, 16-11-1865, naaister)
• Feryn Mathilde – +12/12/1917 – °Reninge, 06-10-1852 (09-10-1852) – W. Reninge – dochter van Carolus (Charles) Feryn en Marie Degrauwe – echtgenote van Amand Merlevede (°Reninge, 10-04-1834, landbouwer-herbergier)
• Florisoone Camille – +03/06/1915 – °Reninge, 08-10-1893 (30-09-1893) – W. Reninge – zoon van Henri Florisoone (°Reninge, 13-08-1860 – 1932, landbouwer-herbergier) en Julie Vanholme (°Reninge, 20-04-1856 – 1914) – ongehuwd – ouderlijke woning herberg De Trompe, Molenhoekstraat 22 (nu Hoflandstraat 5)
• Ghesquiere (Ghekiere) Charles – +01/06/1916 – °Reninge, 17-01-1837 – W. Reninge – zoon van Engel (Ange) (°Reninge, zager) en Joanna Polley – weduwnaar van Rosalia Blondez (Blondé) (°Watou, 22-09-1833), Clementia Rommelaere (°Oostvleteren, 19-03-1938)
• Glorie Martha – +17/10/1915 – °Reninge, 02-12-1907 – W. Reninge – dochter van Angelus Glorie (°Reninge, 29-05-1863, landbouwwerker +Reninge, 19-02-1941) en Emma Alexander (Alexandre) (°Woesten, 09-05-1873 +Reninge, 12-06-1942)
• Metsu Angele Sophie – +16/12/1917 – °Reninge, 11-05-1836 (14-09-1836) – W. Oostvleteren of Woesten – dochter van Pierre Metsu en Catherine Derycke – weduwe van Floribertus Melis (°Reninge, 17-03-1830, metselaar)
• Morlion Hector – +10/01/1916 – °Reninge, 29-05-1883 (30-05-1883) – W. Reninge, Woestenstraat 14 – zoon van Placide Morlion (°Lo, werkman) en Rosalie Hoorelbeke (°Reninge) – echtgenoot van Zulma Meersdom Rommelaere Emerence – +07/06/1918 – °Reninge, 27-10-1839 – W. Reninge – dochter van Pieter (Pierre) Rommelaere (°Woumen, herbergier) en Joanna Basyn – ongehuwd (°Reninge)
• Tillie Charles – +13/09/1916 – °Reninge, 01-09-1838 – W. Reninge – zoon van Carolus (Jacobus) Tillie (°Reninge, 01-12-1838, landbouwer) en Marie Therese Devos – echtgenoot van Leonie Bamelis (°Elverdinge, 25-11-1851)
• Titellion Marie Therese – +17/10/1917 – °Neuville (F), 28/02/1917 – dochter van Anna Titellion (°Reninge) – onder voorbehoud : Anna Titellion dochter van Amatus Titellion (°Reninge, 08-06-1851) en Victoria De Gryse (+Reninge, 22-01-1874)
• Windels Amelie – +31/07/1917 – °Reninge, 14-09-1837 – W. Oostvleteren (Elzendamme) – dochter van Leonardus (Leon) Windels en Nathalie Notredame (Notredaeme) – weduwe van Louis Merveillie (Mervillie) (°Woesten, 21-08-1828)

Van al deze personen hebben Joeri Stekelorum (Koksijde) en Aurel Sercu (Boezinge) de overlijdensakte (digitaal) met enkele gegevens. In alle gevallen werden die gegevens door beide onderzoekers bijgestuurd en aangevuld door verder genealogisch onderzoek. Wie meer genealogische info wil, mag steeds contact opnemen. Merk op: er is geen extra info over het verblijf zelf van de overledenen in de Chartreuse. Of misschien hebt u zelf meer info over één van deze mensen? Ook dan mag u zeker contact opnemen!

Bij dit project is het er niemand om te doen de 600 stoffelijke overschotten op te graven en elders (waar?) een nieuw ‘fatsoenlijk’ graf te geven. Dit zou niet te realiseren zijn, en ook niet wenselijk. Er moet overigens ook geen ethisch of humanitair oordeel geveld worden over wat gebeurd is, of over het feit dat de overledenen in de vergetelheid verdwenen zijn. In de jaren na de oorlog konden om diverse redenen de teruggekeerden niet naar het graf van hun in Neuville overleden verwanten trekken. Dat daarna de Belgen de begraafplaats vergaten? En dat de begraafplaats later in de jaren 1950 bovengronds opgeruimd werd? Ook dat moet in zijn historische, sociale en geografische context geplaatst worden.

In de Chartreuse zelf is er sinds 11 april 2015 tot november 2018 een tentoonstelling met als onderwerp: “Quand la Chartreuse était belge”. Heb je meer info over iemand van op deze lijst of wil je zelf meer te weten komen, neem dan contact op met Aurel Sercu, aurel.sercu@telenet.be, 057/42 27 25.

Meer info: www.1914-1918.be/cimetiere_neuville.php en www.lachartreusedeneuville.org

Bron: Infokrant Stad Lo-Reninge, oktober-november-december 2015.

Gepubliceerd 06/10/2015.