In augustus 1914 begon de Grote Oorlog, en honderdduizenden soldaten trokken naar de loopgraven, het noodlot tegemoet. Al gauw bleek dat een snelle overwinning ondenkbaar was, en het Westelijke Front werd de dodelijkste plaats ter wereld. Maar in december volgde een onwaarschijnlijke overwinning. Het was geen overwinning van generaals of van wapens, maar een overwinning, zoals de wereld er nog nooit één gezien had...



WO I ging de geschiedenis in als het ultieme voorbeeld van de gruwel en zinloosheid van oorlog. De zwaarste gevechten vonden plaats op een dunne strook land tussen Duitsland, Frankrijk en België. Deze oorlogszone werd vereeuwigd als het Westelijke Front. Iedereen dacht dat deze oorlog slechts een kwestie van maanden zou zijn. Tegen dat de eerste Britse troepen aan het front aankwamen, hadden de Duitsers het grootste deel van België en de Franse grens bezet. Maar door de komst van de Britse troepen werd hun opmars tot stilstand gebracht. De geallieerden groeven zich in, en tegen de late herfst werd het duidelijk dat de geallieerden de Duitsers niet konden terugdringen.



Maar al snel ontdekten de vijanden dat hun grootste vijand het weer is. Het was eind november, en door de overvloedige regen stonden de loopgraven onder water. De soldaten hadden echter geen keuze, en omdat zij dagen en weken doorbrachten onder die barre omstandigheden werden ze al snel ziek; bevroren ledematen, koudvuur en voetrot kostten meer levens dan de vijand. In een misplaatste poging om het moreel op te krikken, lanceerden de geallieerden op 19 december een groot offensief. Zowel Duitse als geallieerde troepen stierven in nooit gekende aantallen, en het moreel van de overlevenden zakte tot een dieptepunt. De hoofdkwartieren maakten zich zorgen; zij vreesden militaire lethargie. En hun ergste vrees werd bewaarheid.

Er gebeurt iets vreemds in de Duitse linies. Er klinken geluiden, die ze nooit verwacht hadden. De Duitsers zijn aan het zingen! Is dit weer een list?



De geallieerde soldaten reageerden op de enige manier die ze konden: ze zongen terug. Al snel zongen beide kampen dezelfde liederen, ieder in hun eigen taal. De Duitsers introduceerden de wereld aan iets geheel nieuws: kerstbomen en de kerstman. En dan gebeurde het vreemdste van allemaal: de Duitsers nodigden hun vijanden uit om samen met hen kerst te vieren.



Het geallieerde hoofdkwartier was woedend. Verbroedering met de vijand was ontoelaatbaar, en moest onmiddellijk stopgezet worden. Maar de officieren in het hoofdkwartier, die zich aan het kerstbuffet zetten, waren veraf voor de soldaten. De soldaten besloten dat kerst belangrijker was dan bevelen.

"Er lagen twee Franse doden tussen onze linies, en de Duitsers hielpen ons om een graf te graven. Eén van de officieren leidde de begrafenisplechtigheid. Dat was iets dat ik nooit zou vergeten. Zowel Duitsers als Britten die de laatste groet brachten aan Franse doden."

Soldaat Alex Walker

Achtentachtig jaar later vond er op de slagvelden rond Ieper een nieuwe ontmoeting plaats. Rudolf Zemisch en Barbara Littlejohn hadden beiden de verhalen gehoord van hun vader. Achtentachtig jaar geleden legden hun vaders de wapens neer en ontmoetten elkaar tussen de linies. Alhoewel Rudolf en Barbara elkaar nog nooit ontmoet hadden, vertelden ze beiden hetzelfde verhaal, en vulden bij elkaar de kleine details aan van hoe hun vaders elkaar de hand schudden.

"Beste papa, mama en de meisjes,

Ik schrijf jullie gewoon om te zeggen dat ik een hele leuke kerst heb gehad. Dit was het mooiste voorbeeld van vrede en goede wil dat ik ooit gezien heb. Eén van onze officieren nam een foto van Duitsers en geallieerden samen. Mensen van beide linies ontmoetten elkaar in niemandsland, en we brachten er de dag door. We ruilden sigaretten. Het was een beetje zoals het volk bij een voetbalwedstrijd, weet je. En we ruilden allerlei dingetjes om te eten, net zoals schooljongens thuis."

Uit een brief van soldaat Leslie Walkinton

Maar aan de vrede kwam een einde. De veldofficieren werden onder druk gezet door de hoofdkwartieren, en de geallieerde officieren kregen het bevel om onmiddellijk het vuur te openen op de vijand. Op vele plaatsen werden ongewapende Duitse soldaten afgemaakt, en dikwijls stierven zowel Duitsers als geallieerde soldaten onder het vuur van hun officieren. Tegen de helft van januari 1915 was de oorlog langs het volledige front hervat.

"Wij Duitsers hebben goed gelachen toen de Schotten onthulden dat ze geen ondergoed droegen onder hun kilt. We floten en riepen, telkens als we een blik opvingen van het blote achterste van gisteren's vijand."

Soldaat Hamid Maulid

Alhoewel de kerstvrede van 1914 hier en daar een vervolg vond tijdens de volgende kerstdagen van WO I, was er nooit meer dat gevoel van vertrouwen. De jaren die volgden brachten alle gruwelen van de moderne oorlog naar boven: tanks, gifgas en luchtbombardementen. De gruwel van WO I zal nooit vergeten worden. De kerstvrede van 1914 ook niet...




"Een kerst zonder vijand" werd uitgezonden door Vitaya in december 2002. Het programma in kwestie is een Engels programma van The History Channel.