Op 6 maart 2008 organiseren de Stad Diksmuide, de vzw Koninklijke Vereniging de Vrienden van het Onze Lieve Vrouw Hoekje en het 1 Jagers te Paard-Gidsen uit Leopoldsburg een herdenking aan de monumenten Reigersvliet in Oud-Stuivekenskerke. Dit ter gelegenheid van de 90ste verjaardag van de Slag om het Reigersvliet in maart 1918. Niet alleen zullen de detachementen van het 1e Regiment Jagers te Paard-Gidsen groter zijn als bij gewone plechtigheden, ook zullen de vaandels van de zeven eenheden die in maart 1918 het gebied hebben heroverd aan de plechtigheid deelnemen. Op de Grote Markt kunt u van 11 tot 16 uur kennis maken met de werking, de geschiedenis en de militaire voertuigen van het 1e Regiment Jagers te Paard-Gidsen. Een bezoekje waard.

De Slag van het Reigersvliet (maart 1918)

Na een geslaagde onderwaterzetting van de IJzervlakte einde oktober 1914 dienen de Duitse troepen hun stellingen tussen de spoorwegberm en de IJzer te verlaten. Hiermee komt een einde aan de IJzerslag en wordt de Eerste Wereldoorlog de komende vier jaar een stellingenoorlog waarbij Stuivekenskerke onder beide partijen verdeeld blijft. De Duitse troepen bezetten voorposten in Nieuw-Stuivekenskerke: het Château Vicogne, de hoeve Kloosterhoek (ter hoogte van de Viconia-kleiputten) en alle hoeves in de Tervatebocht, terwijl Belgische voorposten gestationeerd zijn op hoger gelegen terreingedeelten in het overstroomd gebied namelijk Oud-Stuivekenskerke (de Grand'Garde Sud of Grote Wacht nr. 1) en de hoeve Reigersvliet (de Grand Garde Nord of Grote Wacht nr. 2). Door zijn ligging temidden van de twee frontlinies wordt Stuivekenskerke in de Eerste Wereldoorlog volledig verwoest.

Oud-Stuivekenskerke is de oorspronkelijke locatie van de dorpskern van Stuivekenkerke. Deze dorpskern was al in het laatste kwart van de 19e eeuw verlaten voor een nieuw kern op de wijk Vicogne. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stond van de oude dorpskern alleen nog de laatgotische kerktoren (uit 1572) overeind. Tijdens de oorlog deed deze kerktoren dienst als artilleriewaarnemingspost. Martial Lekeux, Franciscaan en oorlogsvrijwilliger justeerde vanaf 1915 vanuit de toren de vuren van de Belgische artillerie. De puinen van het gehucht met de toren werd uitgebouwd tot een vooruitgeschoven Belgische voorpost, de Grand Garde Sud of Grote Wacht nr. 1 genoemd. Er is verbinding met de stellingen van de spoorlijn Diksmuide-Nieuwpoort door een loopbrug en een loopgraaf. Binnenin werd de torenbasis met beton verstevigd en ingericht als schuilplaats.



De Grote Wacht nr. 2 (hoeve Reigersvliet) werd bereikte men via twee loopbruggen (passerelles) vertrekkend van de stellingen van de spoorlijn Diksmuide-Nieuwpoort. Een groep kleinere loopgangen vormden een bruggenhoofd en 7 vuurposten in een halve cirkelvorm over ruim 1.600 meter verspreid vervolledigden de verdedigingsgordel rond de voorpost.

In maart 1918 besluiten de Duitse troepen om één van de vestingen van de IJzerstelling te doorbreken en op te rukken naar Calais. De Duitse stoottroepen vallen op 6 maart 1918, vroeg in de ochtend, de Grote Wachten nr. 1 en nr. 2 aan. De stormelementen van de 214e Duitse infanteriedivisie richten zich in het bijzonder op de Grote Wacht nr. 2 bezet door elementen van het 5e Regiment Lansiers en de Poste des deux Pommiers. De Duitsers veroverden hierbij de kleine vuurposten. Eén loopbrug over de Reigersvliet en de bevelpost van Commandant Brennet blijft in handen van de Belgen. Om zes uur 's morgens is de toestand kritiek. De stormtroepen krijgen moeilijk kans om hun verovering degelijk in te richten en het verloren terrein zal zo vroeg mogelijk worden terug genomen. De te voet gestelde ruiters wijken achteruit op de westelijke oever van de Reigersvliet, waar ze later op de dag door patrouilleurs het 1e en 2e bataljon Karabiniers-Wielrijders worden ontzet.

Generaal De Blauwe, Commandant van de 2e Cavaleriedivisie neemt hierbij een snelle beslissing. Een aanvalsgroep van twee compagnies wordt samengesteld. Majoor Jones van het 1e Jagers te Paard neemt het bevel over. Een eerste eskadron wordt gevormd door het 1e Jagers te Paard en een tweede eskadron door het 2e Jagers te Paard.

De tegenaanval wordt voorbereid en gesteund door de artillerie van de 2e cavaleriedivisie, onder het bevel van Majoor Verhavert. Deze tegenaanval ontketend zich in een hardnekkige strijd. Later op de avond wordt door het Regiment Jagers te paard de volledige Grote Wacht nr. 1 weer ingenomen. In de Grote Wacht nr. 2 breken de mitrailleurs de Duitse aanval en blijven de stellingen behouden. Op 9 maart wordt de Duitse aanval met gebruik van gas hernomen, maar door een spervuur opnieuw geblokkeerd. Bij de gevechten op 6 en 9 maart verliest het 5e Lansiers 2/3 van zijn ingezette effectieven.

Op 18 maart wordt na een intens bombardement een derde aanval uitgevoerd. De Duitsers gebruiken opnieuw gas, maar ditmaal hebben de Belgen gasmaskers bij zich en blijven vrijwel ongedeerd. In de Grote Wacht nr. 2 wordt de hele dag gevochten, maar het verdedigingssysteem van het Lansiersregiment houdt stand. In de Grote Wacht nr. 1 levert de 3e Compagnie van het 1e Bataljon Karabiniers-Wielrijders zware lijf aan lijf gevechten, waarbij ze zelfs vanuit verschillende richtingen worden aangevallen. Zij moeten wijken en alleen de voorpost de Smidse blijft behouden. Maar de 2e Compagnie van het 1e bataljon Karabiniers-Wielrijders zal hun tegemoet komen over loopbruggen van achter de spoorwegberm.

Aan Belgische zijde vielen 11 doden en 53 gekwetsten, waaronder één aalmoezenier. Bij de Duits troepen sneuvelden er 31 militairen en werden er 102 militairen krijgsgevangen genomen waarvan 4 officieren en 25 gekwetste militairen, waarvan 1 officier. Majoor Jones eindigde zijn verslag met de volgende woorden : 'De fierheid der Jagers is onbeschrijfelijk'.

Koning Albert I hield eraan persoonlijk de overwinnaars te decoreren en verleende aan de regimenten van het 1e en 2e Jagers te Paard, het 1e en 2e Karabiniers-Wielrijders, het 5e Lansiers, het 14e Regiment Artillerie en de Wielrijdersgeniecompagnie van de Cavaleriedivisie de vermelding REIGERSVLIET aan hun Standaard.

De herinneringsmonumenten 'Reigersvliet'

De twee grote gedenkzuilen naast de gedenkkapel van het Onze Lieve Vrouwehoekje in Oud-Stuiverkenskerke, dragen in hun opschriften de naam Reigersvliet. Zij herinneren aan de gevechten van het 5e Regiment Lansiers en het 1e en 2e Bataljon Karabiniers-Wielrijders in de Slag aan het Reigersvliet. Alsook de naamsteen 'Grote Wacht Reigersvliet' die plechtig werd onthuld op 12 november 1987.





Dank aan Chris Vandewalle, Stadsarchivaris Stad Diksmuide, voor de tekst.


Gepubliceerd op 27/02/2008.