In 1995 verscheen bij Uitgeverij De Klaproos in Veurne een boek over het lot van de molens in en rond Ieper, die tijdens de Eerste Wereldoorlog van de kaart werden geveegd.

De kaft van het boek uit 1995.



Het 190 pagina’s tellende boek is al jaren uitverkocht, maar eind 2019 verscheen er een herdruk. Het werd niet zomaar een kopie van de eerste druk. Het nieuwe boek werd aangevuld met tientallen zeldzame foto’s en archiefstukken en ook de tekst werd aanzienlijk uitgebreid met nieuwe feiten en inzichten over de molens van Ieper, Heuvelland, Mesen, Langemark-Poelkapelle en Zonnebeke die het drama van ‘den Grooten Oorlog’ niet overleefden. Aldus werd een cultuurgeschiedenis van acht eeuwen in één klap weggevaagd.

Rijke historie

In 1914 bestonden in de beschreven gemeenten nog ongeveer 65 windmolens en een watermolen. Zij hadden uiteenlopende functies. Naast graan- en oliemolens waren er molens die schors maalden, vlas zwingelden, hout bewerkten of tabak tot snuif stampten. Op twee na werden al  deze molens in een tijdsbestek van amper vier jaar grondig verwoest; daarmee werd een evolutie die 800 jaar eerder was ingezet meedogenloos teniet gedaan. In heel Vlaanderen zijn in 1914-1918 naar schatting 440 winden watermolens verwoest. De regio Ieper vertegenwoordigt dus zo’n 15% van dit aantal.

Strategisch object

De strijdende partijen hadden een bijzondere belangstelling voor de windmolens, maar dan vanuit strategisch oogpunt. Deze hoog gelegen maalreuzen waren een ideaal mikpunt voor de artillerie. Als de vijand zo’n molen als uitkijkpost gebruikte, had men er alle belang bij om het bouwwerk uit de weg te ruimen. Verder was men bang dat door het verkruien van de kap of door de stand van de wieken bepaalde signalen konden worden doorgegeven aan de vijand. De meeste molens waren al na de eerste oorlogsmaanden tot as en puin herleid. De Westhoek veranderde in een maanlandschap, een landschap van voorbij…

Menselijk drama

Natuurlijk is deze oorlog vooral ook een menselijk drama, met vele miljoenen doden, verminkten en gewonden. Aan deze absurditeit kan onmogelijk worden voorbij gegaan. Het boek is daarom niet alleen een molenboek, het is tevens een vredesboek. Op bijna iedere pagina is de oorlog immers haast voelbaar aanwezig. De lovende recensie die Dr. Paul Bauters schreef naar aanleiding van de eerste uitgave in 1995, staat nu als voorwoord in de nieuwe druk, met instemming van mevrouw Dina Bauters-Ulens. In de herziene uitgave is extra veel aandacht besteed aan de molens in het stadje Ieper. Hoewel het Ieperse archief tijdens de oorlog grondig werd vernield, is de auteur er na jaren van intensief onderzoek toch in geslaagd om deze geschiedenis te reconstrueren. Hierbij zijn veel nieuwe feiten en inzichten aan het licht gekomen.

De auteur

John Verpaalen was tot voor kort docent geschiedenis en Nederlands op het Da Vinci College in Roosendaal. Hij is daarnaast een gepassioneerd fotograaf en bijzonder geïnteresseerd in de Vlaamse molens en de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. John is al tientallen jaren actief in de molenwereld en heeft verschillende boeken geschreven. Ook houdt hij regelmatig lezingen over dit onderwerp. In Nederland is hij voorzitter van de Stichting Levende Molens, in Vlaanderen is hij redacteur van het tijdschrift Vlaamse Molens.

Kenmerken

De heruitgave van Molens van de Frontstreek is bijna anderhalf keer zo dik als de eerste druk en telt tientallen nieuwe afbeeldingen die soms nooit eerder zijn gepubliceerd. Het boek werd ingebonden in een harde kaft. De vormgeving werd vernieuwd. Paul Bauters schreef over de eerste druk: “Het is een beklijvend boek. Het is keurig uitgegeven, met een sobere schoonheid die bij dit thema past.” De tweede druk wil hier zeker ook aan beantwoorden.

Het boek werd herdrukt in een oplage van slechts 600 exemplaren.

Meer info over het boek

Het boek is onder meer te koop in de shop van het In Flanders Fields Museum te Ieper en in veel Standaard Boekhandels. Uiteraard is het ook te verkrijgen via de Stichting Levende Molens - https://www.molencentrum.nl 

De prijs is € 34,95 (exclusief eventuele verzendkosten).